6. Woordraadstrategieën

Samenvatting voor Nederlands - Woordraadstrategieën

Wat is een woordraadstrategie?

Het is een lang woord, maar als je het woord opsplitst wordt het misschien al duidelijker. ‘Woord’ ken je natuurlijk al. Raad ken je ook: dit woord komt van het hele werkwoord raden, oftewel gissen of inschatten wat de betekenis van het woord zou kunnen zijn. ‘Strategie’ betekent hoe je iets gaat doen. Dus: een woordraadstrategie is een manier waarop je kunt raden wat een woord betekent.

Dat je soms een woord niet kent, is logisch. Er zijn namelijk (ongeveer) 240.000 woorden. Je kunt al deze woorden niet allemaal kennen. Natuurlijk helpt het om veel te lezen, want dat vergroot je woordenschat enorm, maar alle woorden van de Nederlandse taal kennen is misschien wel onmogelijk! Maar, wat doe je dat als je een woord tegenkomt tijdens je examen of tijdens het lezen en je kent het woord niet? Daarvoor heb je verschillende strategieën.

Woordraadstrategieën

Om de betekenis van een woord te achterhalen ga je op zoek naar:

1. Een synoniem in de tekst 
2. Een beschrijving in de tekst
3. Delen waaruit het woord bestaat die je al kent
4. Een voorbeeld uit de tekst
5. Afbeeldingen in de tekst 
6. Een woordenboek 

We gaan deze 6 strategieën nu een voor een bespreken.

Een synoniem zoeken

We beginnen met de eerste, het opzoeken van een synoniem in de tekst. Een synoniem betekent dat er twee of meer verschillende woorden zijn die dezelfde betekenis hebben. Bekijk deze zin maar: “De leeuw is een imponerend beest. Hij is heel indrukwekkend, zeker als je hem in het wild ziet!” Stel, je weet niet wat het woord imponerend betekent. Dan kun je in de zin zoeken naar een woord met dezelfde betekenis. In dit geval is indrukwekkend het synoniem van imponerend. Je weet nu dat imponeren indruk maken betekent.

Een beschrijving zoeken

De tweede strategie is het zoeken naar een beschrijving van het woord in de tekst. In een tekst staat namelijk soms een omschrijving of definitie van het woord dat je niet kent. Bekijk deze zin maar: “Mensen die niet goed kunnen lezen of schrijven, kunnen een cursus voor analfabeten volgen.” Weet jij wat het woord analfabeten betekent? De juiste omschrijving staat in het begin van de zin: mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven.

Woorden opdelen

De derde strategie is op zoek gaan naar delen in het woord die je al kent en van daaruit de betekenis achterhalen. Deze strategie heb jij al in het begin van deze samenvatting gebruikt. Om te achterhalen wat woordraadstrategie betekent hebben we het woord opgesplitst. Hiervan hebben we de betekenissen benoemd. Uiteindelijk hebben het woord weer samengevoegd en toen kwamen we erachter dat het manieren zijn om te raden wat de woorden betekenen.

Voorbeeld uit de tekst halen

De vierde strategie is het achterhalen van de betekenis van een woord door een voorbeeld uit de tekst te halen. Bekijk deze zin maar: “Als je naar een ver land op vakantie gaat kan het zijn dat je met een vreemde valuta moet betalen, zoals ponden of kronen.” Weet jij nu wat het woord valuta betekent? Dat is inderdaad een munteenheid, en voorbeelden daarvan zijn ponden en kronen. De valuta in Europa is de euro.

Als er voorbeelden in een tekst genoemd worden kan je dat vaak herkennen aan een signaalwoord. In deze zin was het signaalwoord zoals. Door het woord “zoals” weet je: hé! Let op! Er komen waarschijnlijk voorbeelden.

Afbeeldingen zoeken

De vijfde strategie, is het opzoeken van afbeeldingen in een tekst. Bekijk de examentekst in de video maar. Stel, je weet niet wat een doggybag is. Dan kun je de afbeelding bekijken, en dan weet je in ieder geval dat het niets te maken heeft met honden. Als je vervolgens de tekst gaat lezen, dan kun je met de andere woordraadstrategieën de betekenis achterhalen. Hier komen we zo op terug.

Woordenboek gebruiken

Als laatste redmiddel, als je het echt, echt, écht niet weet, kun je het woordenboek gebruiken. In het woordenboek staan de woorden op alfabetische volgorde. Ook staan de woorden in de ‘woordenboekvorm’. Het woord dat je opzoekt, noem je het trefwoord. Van zelfstandig naamwoorden zoek je alleen het enkelvoud op, en van werkwoorden zoek je naar het hele werkwoord. Veel gebruikte samenstellingen staan in het woordenboek, maar niet allemaal. Het gebruik van een woordenboek kost wel veel tijd, en het advies is dan ook om vooral de eerste 5 woordraadstrategieën te gebruiken.

Voorbeeld examentekst

Je kent nu alle woordraadstrategieën. Laten we dan als laatste nog even naar de examentekst over doggybags bekijken.

Sinds enkele maanden zijn Franse restaurants verplicht om een doggybag te geven aan gasten. In zo’n zakje kunnen ze het eten meenemen wat ze niet op kunnen. De wet past binnen een reeks maatregelen waarmee de Franse overheid voedselverspilling wil terugdringen. Vorig jaar verbood ze supermarkten al om goed eten weg te gooien. 

Wat betekent het woord: doggybag? En welke strategie gebruik je? Als het goed is heb je gezien dat er een omschrijving van het woord in deze alinea stond. Een doggybag is namelijk een zakje voor gasten van een restaurant, waarin zij eten meenemen wat ze niet op konden. Ook had je kunnen kijken naar de afbeelding.

Vanaf nu weet jij dus wat je moet doen als je een moeilijk woord tegenkomt. Als laatste nog één tip: bedenk goed van te voren of je dat woord wel écht moet weten. Misschien is het woord helemaal niet zo belangrijk en begrijp je de examenvragen en tekst ook als je dat ene woord niet begrijpt.