4. Centrum, semi-periferie & periferie

Centrum, semi-periferie, periferie

In deze video bespreken we hoe de wereld is onderverdeeld op basis van hun ontwikkeling. We beschrijven dit aan de hand van het centrum-periferie model.

Periferie betekent letterlijk buitenkant en is dus precies het tegenovergestelde van centrum. Binnen de begrippen centrum en periferie heb je 3 soorten landen:

1. Centrumlanden
2. Semi-periferie landen
3. Periferie landen

Het gaat hierbij om de mate van ontwikkeling van een land en dit wordt gebaseerd op economische factoren binnen een land. 

Voorbeelden

• Centrum landen: ontwikkelde/rijke landen zoals Noord Amerika
• Semi-periferie landen: landen die vooral de laatste 20 jaar een sterke ontwikkeling groei hebben meegemaakt. Zoals China. China is op economisch gebied enorm aan het groeien het land wordt rijker en rijker. Misschien horen ze over 20 jaar wel bij het centrum zou horen. Maar voor nu zijn ze daar nog niet, het is nog te onderontwikkeld. 
• Periferie landen: De armst en minst ontwikkelde landen. Deze landen staan vaak in dienst van de landen in het centrum. Ze leveren vaak diensten en grondstoffen aan centrumlanden. Zo importeert Nederland, wat een centrumland is, bijvoorbeeld veel katoen uit India, wat een periferie land is.

Oorzaken voor de slecht verdeelde welvaart 

Interne oorzaken (oorzaken in het land zelf):

1. Extreme droogte
2. Reliëf (hoogteverschillen, de rivieren of de verbinding met de zee): Als een land bijvoorbeeld ligt in een gebied waar het enorm warm, bergachtig en ver van de zee ligt, dan heeft het al een enorme achterstand vergeleken met een land wat fris en goed bereikbaar is via de zee zodat er makkelijker handel gedreven kan worden
3. Mensen: corruptie of oorlog

Externe oorzaken (oorzaken van buitenaf)

1. De relatie met een land dat verder ontwikkeld is

Het centrum-periferiemodel

Het centrum-periferiemodel geeft de verhoudingen weer tussen ontwikkelde-, en ontwikkelingslanden. Oftewel: centrum-, en periferie landen. Met de verhoudingen wordt bedoeld: de uitwisselingen tussen arbeid, kapitaal en goederen. Zo gaan bijvoorbeeld grondstoffen zoals ijzererts, zilver, katoen of goud van het centrum van een periferie land naar het centrum van het centrum land.

• Wat betreft arbeid heb je hoog opgeleide mensen in het centrum, en over het algemeen lager opgeleide mensen in een periferie land.
• Kapitaal gaat over investeringen en leningen, deze komen uit het centrum. Terwijl ze in de periferie juist veel last hebben van het omgekeerde: schulden en terugbetalingen.

Het centrum-periferiemodel is erg belangrijk om goed te onthouden omdat de kans groot is dat ze hier wat over gaan vragen op je eindexamen. Mocht je het nog niet goed begrijpen, zou ik adviseren om het nog een paar keer te kijken gespreid over een paar dagen. Of wat ook vaak helpt is dat het zelf tekent of overneemt. Het is namelijk heel belangrijk dat je begrijpt hoe dit model precies werkt.

Geschiedenis van de verdeeldheid

Ontwikkelingslanden staan dus in dienst van ontwikkelde landen. De wereld is dus heel erg verdeeld. Deze verdeeldheid is ontstaan in de tijd dat de westerse landen veel kolonies stichten. Zo waren bananen bijvoorbeeld tot het eind van de 19e eeuw een onbekend product in Europa. Maar sinds het stichten van kolonies door Europese landen worden er massaal bananen geëxporteerd uit deze kolonies.

In het begin waren deze markten in handen van lokale handelaren. Maar door de kolonisatie en de groei van de wereldhandel kwamen de beste landbouwgronden in handen van de kolonialisten. Tijdens de dekolonisatie, kort gezegd wanneer de gekoloniseerde landen hun eigen land weer terug kregen, zou je denken dat de economie van die landen weer zou herstellen. Als lokale boeren en ondernemers het zelf weer voor het zeggen zouden krijgen, dan zouden ze de handel een beetje kunnen overnemen. Maar dit was niet helemaal het geval. Het waren namelijk de buitenlandse bedrijven die deze handel overnamen. Deze bedrijven worden ook wel multinationals genoemd. Ook een belangrijk begrip om te onthouden.