1. Sociale & fysische geografie

Sociale & fysische geografie

Voor het centraal examen aardrijkskunde moet je de sociaal geografische aspecten van de wereld en de fysisch-geografische aspecten van de aarde kennen. Sociaal betekent maatschappelijk, dat wil zeggen: hoe mensen in een maatschappij met elkaar samenleven en wat voor regels ze daarvoor maken. Geografie is hetzelfde als aardrijkskunde, oftewel: de leer en beschrijving van de aarde. 

Sociaal geografisch gaat dus om hoe mensen op een bepaald stuk aarde met elkaar omgaan en leven. Terwijl fysisch geografisch gaat over de natuurkundige aspecten van de aarde, hoe die aarde eruit ziet en hoe dat is ontstaan. Dat zijn twee soorten aardrijkskunde, sociaal en fysisch, die ook weer een sterke invloed op elkaar hebben: mensen zijn in hun samenleving vaak afhankelijk van de natuur, en de natuur wordt veel beïnvloed door de mensen - zie de opwarming van de aarde.

Goed, voor het centraal examen moet je leren hoe dat sociaal geografische en fysisch-geografische dan bijvoorbeeld zit met een ontwikkelingsland, en voor dat ontwikkelingsland is dit keer Brazilië gekozen. 

Een ontwikkelingsland is een land dat arm is in vergelijking met de ontwikkelde Westerse landen als in Europa en Noord-Amerika:

- het heeft een beperkt ontwikkelde industrie;

- het heeft een kleine dienstensector;

- er zijn lage inkomsten voor de bevolking;

- en dus is het meer afhankelijk van landbouw, veeteelt en bosbouw.

Toch is Brazilië een van de rijkere ontwikkelingslanden, net zoals India. Het heeft bijvoorbeeld een omvangrijke ijzerindustrie. Maar het behoort toch nog tot de armere landen in de wereld.

We gaan het dan over allerlei aspecten van Brazilië hebben, aspecten die je ook bij andere ontwikkelingslanden kunt aantreffen, al is het overal weer op een andere manier.

Waar ligt Brazilië

Begin maar even met Brazilië op te zoeken in je atlas, en zet een vrolijk Braziliaans muziekje bij aan. Zoals je ziet ligt het in Zuid-Amerika. Het is daar het grootste land, het is zelfs het op vijf na grootste land ter wereld. 

Hoe is het ontstaan als land

Brazilië is als land ontstaan na 1500, toen Cabral ofwel Columbus (bekend van het ei) daar voet aan wal zette. Er woonden daar allerlei volken, waarvan de Tupi het bekendst zijn. Columbus was een Portugees, en na hem kwamen er vele anderen Portugezen, die het land tot een kolonie maakten. Ze maakten de Tupi-meisjes tot hun bruiden en er ontstond - even heel kort door de bocht - het Braziliaanse volk. In Brazilië wordt nog steeds Portugees gesproken.

Als je nog even naar de Braziliaanse kaart kijkt, zie je de belangrijkste plekken daar: de hoofdstad Brasilia in het midden, Sao Paulo (met z'n meer dan 21 miljoen inwoners de grootste stad van Zuid-Amerika), en je ziet het bekende Rio de Janeiro met z’n zes miljoen inwoners (met de voorsteden mee zelfs 12 miljoen), dat tot 1960 hoofdstad was. Je ziet nog een aantal andere grote steden aan de kust van Brazilië. 

Ook zie je de beroemde rivier de Amazone, die in Peru ontspringt. De rivier loopt door het Amazone-regenwoud, het grootste regenwoud ter aarde. Brazilië grenst aan tien Zuid-Amerikaanse landen. Zoek ze op en leer ze desnoods.

De beeldvorming van Brazilië: Hoe wordt er naar Brazilië gekeken?

De meeste mensen in het westen hebben een tamelijk stereotiep beeld van Brazilië. Stereotiep wil zeggen: een wat eenzijdig beeld. Men komt niet verder dan: Brazilië is het land van carnaval, samba, stranden en voetbal. Dat is een nogal statisch en versimpeld clichébeeld. Dat is nu eenmaal de subjectieve perceptie die veel mensen vaak hebben van de wereld, simpel en vol vooroordelen. Dat is het makkelijkste. 

Er is natuurlijk meer aan de hand in zo'n miljoenen land. Brazilië is het land van de grote tegenstellingen. Krottenwijken zijn naast beschermde dure woonwijken, oerwouden naast landbouwgebieden en bittere armoede naast rijkdom en ontwikkeling.

Om een objectief, meer gevarieerd beeld van Brazilië te krijgen kun je een geografisch beeld maken, zowel fysisch als sociaal geografisch. En dat gaan we doen in de komende video's over Brazilië. We gaan dan kijken naar verschillende zaken als ligging, natuurlijke omgeving, inrichting van het land, politiek en sociaal en economisch, en zo voort.