We gaan het hebben over de sociale en economische positie van Brazilië in Zuid Amerika. Hoe machtig is dat land? Brazilië beslaat bijna de helft van heel Zuid Amerika en er wonen bijna de helft van alle inwoners van dit continent. Het heeft de grootste economie: dat meet je aan het BBP, het bruto binnenlands product, en dat is van Brazilië even groot als van alle andere landen in Zuid Amerika bij elkaar. Logisch dat Brazilië zich kan neerzetten als de leider van het continent Zuid Amerika. Zowel economisch als politiek. Wat houdt dat dan precies in, wat heeft dat voor gevolgen voor de andere landen daar?
Soms is Brazilië een partner en soms een concurrent. Iedereen wil natuurlijk wel graag partner zijn met zo'n machtig land. Maar tegelijk, - als je dezelfde producten maakt of verbouwt als Brazilië - is het ook je machtige concurrent. Veel landen daar zien Brazilië als een voorbeeld voor economische groei, maar meer nog zien ze Brazilië als een bedreiging.
Voorbeelden van concurrentie:
Voor de andere landen is dat zuur, want omdat Brazilië al zo machtig is, investeren de nieuwe buitenlandse investeerders het liefste in Brazilië, dat vormt minder risico.
Brazilië werkt economisch ook samen. Bijvoorbeeld, sinds 1991, in de Mercosul (voluit in het Portugees: Mercado Comum do Sul), ofwel Gemeenschappelijke Markt van het Zuiden. Daarin zitten ook Argentinië, Uruguay en Paraguay. Het is bedoeld om een vrij verkeer van mensen en goederen te bevorderen, dus net zoiets als de EG. Bolivia is aspirant-lid. Brazilië moet nog toestemming geven daarvoor. Venezuela is er een paar jaar geleden weer uitgeknikkerd, althans tijdelijk geschorst, omdat het land volgens Mercosul er een potje van maakte op het gebied van mensenrechten en democratie. Er heerst daar een dictatuur.
In 1994 van vorige eeuw creëerden de VS, Canada en Mexico met de NAFTA, drie jaar na de Mercosul, een vrijhandelszone. NAFTA betekent North American Free Trade Agreement. Brazilië was bang dat hierdoor te veel goedkope Amerikaanse producten zouden concurreren met die van hen. Om te voorkomen dat nog meer Zuid Amerikaanse landen zich bij de NAFTA gingen aansluiten nam Brazilië het initiatief om de Unie van Zuid-Amerikaanse naties op te richten, ofwel: de UZAN. In het Portugees UNASUL en in het Spaans UNASUR.
Maar de oprichting van UZAN kwam pas in 2008 definitief van de grond. Het werd net als de EG een politieke en economische unie, waarin twaalf landen in Zuid Amerika samenwerkten. Ook wordt er samengewerkt op andere gebieden, als onderwijs, milieu, infrastructuur, energie, veiligheid, sociale ontwikkeling. Toch zijn de belangrijkste handelspartners van Brazilië nog steeds de EU, China, de VS en Argentinië.
Ieder jaar is een ander lid, land dus, van de UZAN voorzitter. Toen Bolivia in 2018 voorzitter was, besloten Brazilië en vijf andere landen eruit stappen. Ze waren het niet eens met de manier waarop Bolivia de UZAN leidde en er was onenigheid over de manier waarop met Venezuela moest worden omgegaan, nadat het economisch totaal was ingestort. Hoe het nu verder moet met de UZAN is onduidelijk.
Het streven naar duurzaamheid is voor Zuid Amerika vaak een nog groter probleem dan voor Europa. De effecten op zo'n zwakkere economie tellen dan zwaarder. Zo is er bijvoorbeeld een snelweg gebouwd van Brazilië naar Peru. Deze gaat dwars door het tropisch regenwoud in het Amazonegebied, waardoor er zeer veel gekapt moest worden. Maar ook de inheemse stammen die daar wonen worden bedreigd door de komst van de weg. Hun oorspronkelijke manier van samenwonen, hun cultuur, wordt erdoor bedreigd. Door contact met de moderne mens in Brazilië bijvoorbeeld kunnen ze ook ziektes oplopen waarvoor ze niet immuun zijn.
Om hen te beschermen, oftewel om de etnische en culturele diversiteit te behouden, heeft de Braziliaanse regering reservaten gecreëerd; delen van Brazilië waar niet gekapt mag worden of snelwegen worden aangelegd.
Brazilië probeert een steeds belangrijkere rol te spelen op het wereldtoneel, bij de globalisering zeg maar. Op politiek, cultureel, en economisch gebied.
Brazilië is al lid van de WTO, de Wereldhandelsorganisatie. Brazilië organiseerde het WK voetbal in 2014 en de Olympische Zomerspelen in 2016, in Rio. Hierdoor werd er meer geïnvesteerd in het land, de infrastructuur werd verbeterd. Veel mensen in Brazilië hadden echter liever gehad dat het geld was besteed aan onderwijs of gezondheidszorg in plaats van aan dure stadions. Ook het toerisme naar Brazilië groeide weer verder hierdoor. De helft van de toeristen komt uit Zuid Amerika en zorgt voor veel inkomsten. De andere helft komt uit de rest van de wereld.
Belangrijke landen buiten Zuid Amerika waar Brazilië handel mee drijft zijn: de VS, Canada, de EU en vooral die met China is sterk groeiend. De exportgerichtheid van Brazilië is gevaarlijk, omdat het dan afhankelijk wordt van de schommelingen op de wereldmarkt, waar ze weinig invloed op heeft.
Door veel verschillende exportproducten te maken en dus het risico te spreiden, probeert Brazilië dit op te vangen.
Brazilië houdt het oog op de toekomst gericht in de wereld. Samen met vier andere landen, die ook een enorme economische ontwikkeling aan het doormaken zijn, is de BRIC opgericht. BRIC zijn de eerste letters van de landen Brazilië, Rusland, India en China. Soms is daar ook South Africa daar bij betrokken. Het heet dan BRICS. Deze landen werken informeel samen om elkaars handel te stimuleren. Informeel wil in dit geval zeggen dat er geen openbare grote organisatie voor is opgezet. Al hebben ze wel in 2014 al de New Development Bank opgericht, als tegenhanger van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds, die gedomineerd worden door Europa en de VS.
Dit alles in de hoop om ooit de hegemonie van deze landen te doorbreken. Maar of we dat ooit nog gaan meemaken is de vraag.
Succes met je examen!
