4. Economische kenmerken

Samenvatting voor aardrijkskunde - Economische kenmerken Brazilië 

Economische ontwikkeling Brazilië

Als we nu de economische ontwikkeling van Brazilië willen leren kennen, dan bekijken we onderwerpen als:

• Hoe heeft het economische beleid, de 'economische politiek', zich ontwikkeld?
• Hoe staat het met de BBP, het Bruto Binnenlands Product?
• Hoe staat het met de economische sectoren als landbouw, mijnbouw, industrie en de dienstensector?
• Waar vinden de economische activiteiten vooral plaats?
• Hoe staat het met de handelsbalans?
• Hoe zit het met de beroepsbevolking en werkloosheid?

Hoe heeft het economisch beleid zich in Brazilië ontwikkeld?

Op het ogenblik staat Brazilië op nr. 7 van de top tien van de wereldeconomieën. De economie is geweldig gegroeid in de laatste jaren: verwacht wordt dat Brazilië de komende decennia op nr. 4 zal komen. Brazilië wordt een van de belangrijkste landen ter wereld.

In de jaren zestig van vorige eeuw (de 20ste) was men in Brazilië nog aanhanger van de theorie van de importsubstitutie. Het idee is dan: als je de nodige producten zelf maakt, dan hoef je ze niet te importeren en ben je niet afhankelijk van het buitenland. Het stimuleren van de eigen industrie. Alleen heb je daar gigantische investeringen voor nodig. In de jaren 90 werd dit beleid weer afgeschaft onder invloed van de liberalisering. Men koos voor vrijhandel. Buitenlands kapitaal kreeg weer meer ruimte.

In de huidige eeuw (de 21e) kwam er weer economische groei, en wel door de toenemende vraag naar grondstoffen (delfstoffen vooral), door de investeringen uit het buitenland en door de toenemende industrialisering.

Maar in deze eeuw, te beginnen in 2013, ging het minder, en in 2014 was het raak: een economische crisis in Brazilië, tegelijk met een politieke crisis. De ooit linkse, eerste vrouwelijke president van toen, Dilma Rousseff, werd in dat jaar afgezet, mede onder beschuldigingen van corruptie. De economische crisis duurde tot 2016, en daarna ging de economie weer beter.

Hoe staat het met het BBP van Brazilië?

Economische groei meet men onder andere door het BBP per jaar te vergelijken. Het BBP is de laatste jaren behoorlijk gegroeid in Brazilië. BBP betekent het Bruto Binnenlands Product, en het wil zeggen, heel kort door de bocht: alle inkomens in een land bij elkaar opgeteld in een jaar. Als je dat dan vergelijkt met alle inkomens in een ander jaar, zie je de groei of afname. Je kan ook alle bestedingen van gezinnen, bedrijven en overheid bij elkaar optellen in een jaar en vergelijken, of de toegevoegde waarde van alle producten.

De Lorenz-curve is een hulpmiddel om het BBP van een land te vergelijken met dat van een ander land. In de grafiek in de video hierboven zijn de inkomensverschillen afgebeeld tussen arm en rijk. Aan de rechte diagonaal in het midden zie je dat er geen inkomensverschillen zijn in een land: 20 % van de mensen krijgt samen 20% van het totale inkomen, 40% krijgt 40%, en zo voort. Maar in elk land is er inkomensverschil. 

De kromme van meneer Lorenz geeft dat aan: de Lorenz Curve. Je ziet dan in dit voorbeeld dat gemiddeld 10 % van het inkomen terechtkomt bij 40% van de mensen. Zie punt D.  Ofwel 90% bij 60%. Of 50% bij 80%. Dat wil zeggen dat de overige 20% van de bevolking de andere 50% aan inkomen krijgt. Een behoorlijk inkomensverschil.

Als je de gegevens dan met de Lorenz curve uitzet voor verschillende landen, zie je hier (nogmaals in de video) bijvoorbeeld hoe de inkomensverschillen in Brazilië zijn in vergelijking met Zweden of de VS. In Zweden zijn ze het minst groot, in Brazilië heel groot. 

De economische sectoren in Brazilië

De economische sectoren van Brazilië hebben we in de vorige video ook al besproken:

landbouw, mijnbouw, industrie en de dienstensector. De eerste drie zijn belangrijk voor de export. In de dienstensector verdient men zijn geld met het verlenen van diensten in de handel, horeca, hotelwezen, toerisme, medische voorzieningen, onderwijs, verzekeringen, etc. Alles eigenlijk waar geen tastbare producten bij te pas komen. 

Waar vinden de economische activiteiten in Brazilië vooral plaats?

Het is niet verwonderlijk dat de meeste economische activiteit zich afspeelt in en rond de grote steden, dus aan de kust, en in de driehoek Rio de Janeiro, Belo Horizonte en São Paulo, een stedelijk netwerk. São Paulo is de motor van de Braziliaanse economie.

Hoe staat het met de handelsbalans in Brazilië?

De handelsbalans is het verschil in opbrengst tussen de import en export. In Brazilië is die handelsbalans, dat evenwicht, zoals dat heet, positief. Er is meer export dan import tegenwoordig. Die export is de laatste jaren sterk gegroeid. Daardoor blijft er meer geld in het land om te investeren en kopen, en dat is gunstig voor de economie. 

Dat import-en export-pakket ziet er zo uit:

De export bestaat vooral uit:

• Landbouwproducten: koffie, suiker, sinaasappels, sojabonen, granen, kip, rundvlees;
• Mijnbouwproducten: ijzer- kopererts;
• Iets minder: industriële producten, eindproducten als: vliegtuigen, auto's, textiel, schoenen.

Export gaat vooral naar de EU, China, Argentinië en de VS.

De import bestaat vooral uit:

• Industrie-producten;
• Wat minder uit land- en mijnbouwproducten. 

Import komt vooral uit dezelfde landen als waarnaar men exporteert. In het algemeen dus met een voor Brazilië gunstige handelsbalans.

Beroepsbevolking en werkloosheid in Brazilië

Typisch voor Brazilië is de grote inkomensongelijkheid. Een groot deel is arm, een klein deel is rijk. De rijken bezitten het grootste deel van het land, de industrie en handel. Dat betekent ook dat zij de grootste ontwikkelingskansen hebben. Hun kinderen gaan naar de beste scholen en universiteiten. De armen hebben daar geen geld voor.

De werkloosheid is ongeveer 12,5% van de beroepsbevolking. Maar, net als in veel ontwikkelingslanden, bestaat er in Brazilië zoiets als een informele sector: een schaduweconomie binnen de economie. Het gaat om werkzaamheden die in de officiële statistieken dan ook niet bestaan, zoals: het verkopen van sigaretten, eten, loten of kranten op straat, prostitutie en zwart werken. Dit is tamelijk omvangrijk, maar precies weet men het niet. Men schat dat een derde van de beroepsbevolking in die informele economie werkt. 

Die aantallen tellen dus ook niet mee voor het officiële BBP van Brazilië.