Samenvatting voor bedrijfseconomie - Rechtsvormen

Natuurlijk persoon en rechtspersoon

Een belangrijk verschil dat je moet kennen, is dat tussen een natuurlijk persoon en een rechtspersoon. Een natuurlijk persoon is gewoon een mens zoals jij en ik. Een natuurlijk persoon is iemand van vlees en bloed, die rechten en plichten heeft. Niet zo ingewikkeld dus. Een rechtspersoon daarentegen, is helemaal niet een persoon, het is geen mens. Een rechtspersoon is een organisatie die we eigenlijk behandelen alsof het een mens is; de organisatie heeft namelijk rechten en plichten. Een beetje gek misschien, maar dit is een super belangrijk onderscheid dat nodig is om bepaalde rechtsvormen te kunnen laten functioneren. Sommige rechtsvormen zijn een rechtspersoon en anderen een natuurlijk persoon.

Welke verschillende rechtsvormen zijn er?

De rechtsvormen die we moeten kennen zijn:

Eenmanszaak
Vennootschap onder firma (vof)
Besloten vennootschap (bv)
Naamloze vennootschap (nv)
Vereniging
Stichting

Waarvan de eerste twee bestaan uit natuurlijke personen en de laatste vier uit rechtspersonen. De eerste vier zijn commerciële partijen, en verenigingen en stichtingen zijn niet-commerciële partijen. We gaan al deze rechtsvormen nu bespreken aan de hand van 8 kenmerken: rechtspersoon, juridische aansprakelijkheid, leiding, leiding en eigendom, zeggenschap, continuïteit, financiering, en belastingen. Met continuïteit bedoelen we hier de zekerheid van het voortbestaan van het bedrijf.

Eenmanszaak

Ten eerste de eenmanszaak. De naam zegt het al een beetje, maar hierbij ben je dus eenmans.

Dit is geen rechtspersoon, want het bedrijf draait om één persoon, namelijk de persoon die het opricht, en dat is een natuurlijk persoon. Deze persoon kan dus alle beslissingen zelf maken en profiteert dan ook volledig van de winst die er gemaakt wordt.
Dit betekent ook dat de eigenaar van de eenmanszaak financieel aansprakelijk is voor schulden en andere verplichtingen. Bij schulden die de eenmanszaak niet kan betalen, kan er beroep worden gedaan op het privévermogen van de eigenaar. Bij winst profiteer je dus optimaal, maar bij verlies ben je ook volledig aansprakelijk.
De eigenaar is logischerwijs dan ook de leiding van het bedrijf. Er is dus geen scheiding tussen de leiding en het eigendom, want de eigenaar is de leiding.
De eigenaar heeft ook alle zeggenschap.
De continuïteit, dus het voortbestaan, van het bedrijf is onzeker, want de eigenaar is volledig verantwoordelijk voor het bedrijf. Voor het voortbestaan zal er iemand anders dus de gehele zaak volledig moeten overnemen.
Het verschilt natuurlijk erg van zaak, maar doorgaans hebben eenmanszaken niet een grote financieringsbehoefte, aangezien het vaak niet zo grote bedrijven zijn.
Een eigenaar van een eenmanszaak maakt loon naar zichzelf over vanuit het bedrijf, en betaalt daarover gewoon inkomstenbelasting.

Vennootschap onder firma

Dan de vennootschap onder firma, ook wel openbare vennootschap. Dit is een rechtsvorm waarbij meerdere natuurlijke personen of rechtspersonen een samenwerking aangaan onder één gemeenschappelijke naam.

Dit is ook geen rechtspersoon. Misschien gek, want het kan dus wel opgericht worden door een rechtspersoon, maar een vof is zelf geen rechtspersoon.
Dit betekent dan ook dat de eigenaren van de vof allemaal juridisch aansprakelijk zijn voor financiële verplichtingen, zoals het terugbetalen van een lening. We spreken hierbij van hoofdelijke aansprakelijkheid. Hoofdelijke aansprakelijkheid betekent dat elke eigenaar los volledig aansprakelijk gesteld kan worden voor een terugbetaling. Stel, jij hebt een vof met twee andere mensen, en jullie hebben samen een lening van tienduizend euro afgesloten die jullie met het bedrijf niet kunnen terugbetalen. Dan kan de leninggever die volledige tienduizend euro opeisen bij ieder van jullie privévermogen.
De leiding ligt bij de eigenaren.
Er is dan ook geen scheiding tussen de leiding en het eigendom.
Zeggenschap ligt ook bij de eigenaren. Het verschil tussen leiding en zeggenschap wordt later duidelijk.
De continuïteit is ook hier sterk afhankelijk van de eigenaren, maar iets minder onzeker dan bij de eenmanszaak, aangezien het bedrijf nu wel kan blijven bestaan als één of zelfs meerdere eigenaren uitstappen.
De financieringsbehoefte is ook niet heel groot, maar aangezien het doorgaans iets grotere bedrijven zijn dan eenmanszaken, is het deze behoefte dus ook iets groter.
Ook bij een vof maken de eigenaren loon naar henzelf over vanuit het bedrijf, dus die betalen gewoon inkomstenbelasting.

Besloten vennootschap en naamloze vennootschap

Deze doen we even samen, omdat de kenmerken die we bespreken allemaal hetzelfde zijn voor deze twee rechtsvormen. De verschillen bespreken we in een andere video.

Een BV of NV is een rechtspersoon, dus geen mens, maar een organisatie met rechten en plichten.
De BV of NV is dan ook als rechtspersoon aansprakelijk. Aandeelhouders of bestuurders zijn dus niet persoonlijk verantwoordelijk voor schulden die de BV of NV aangaat. Als de schuld niet terugbetaald kan worden, dan gaat de BV of NV als rechtspersoon failliet.
Een BV of NV stelt een directie aan die de leiding heeft over de dagelijkse bedrijfsvoering.
Deze directie kan bestaan uit eigenaren van de BV of NV, maar dit hoeft niet. De bestuursleden hoeven dus geen aandelen te bezitten.
De zeggenschap ligt echter wél bij de aandeelhouders. De aandeelhouders stellen een leiding aan, maar kunnen die ook weer ontslaan, dus zij hebben het voor het zeggen. De belangrijke besluiten worden genomen in de algemene vergadering aandeelhouders, afgekort AvA.
De continuïteit van dit soort bedrijven is dan ook veel hoger, aangezien de aandeelhouders niet betrokken hoeven zijn bij de leiding van het bedrijf. De eigenaren zijn dus niet cruciaal voor het voortbestaan van het bedrijf en de leiding kan relatief makkelijk vervangen worden.
Een BV is doorgaans een wat groter bedrijf met meerdere aandeelhouders, waarbij de financieringsbehoefte dus doorgaans ook groter is. Financiering vanuit eigen vermogen is ook groter, omdat je dus meerdere aandeelhouders hebt die dat kunnen inleggen. Een NV is doorgaans een heel groot bedrijf, met vaak wel honderden of duizenden aandeelhouders. Daarbij is de financieringsbehoefte dus ook erg groot, waarbij het eigen vermogen groot kan zijn door de vele aandeelhouders.
Over de winst die een BV of NV maakt wordt vennootschapsbelasting betaald. Dit is dus een percentage van de winst. Als de BV of NV vervolgens met de overgebleven winst nog een winstuitkering in de vorm van dividend doet aan zijn aandeelhouders, dan betalen die aandeelhouders daar dividendbelasting over.

Vereniging

Dan de vereniging. Dit is dus een niet-commerciële organisatie, dat wil zeggen, het doel van deze organisatie mag niet het uitkeren van winst zijn aan hun leden.

Een vereniging is een rechtspersoon.
De vereniging is dus als rechtspersoon ook aansprakelijk voor schulden, tenzij bestuursleden duidelijk aantoonbaar wanbeleid hebben gevoerd.
De leiding ligt bij het bestuur van de vereniging.
Er is dan ook een scheiding tussen de leiding en het zeggenschap.
De hoogste zeggenschap ligt namelijk bij de Algemene Ledenvergadering (afgekort ALV). De leden van de vereniging kunnen dus naar deze vergadering komen en hebben inspraak in de besluitvorming. Het bestuur wordt dan ook gekozen door op de ALV.
De continuïteit is vrij zeker, aangezien het dus een rechtspersoon is en de leden of het bestuur relatief makkelijk vervangen kunnen worden zonder dat dit invloed heeft op het voortbestaan van de vereniging.
De voornaamste inkomstenbronnen van de meeste verenigingen zijn de ledencontributie en sponsoringen, waarbij sommige verenigingen ook nog gebruik maken van subsidies vanuit de overheid of gemeente. De financieringsbehoefte is doorgaans dan ook redelijk laag.
Mocht een vereniging toch winst draaien, wat dus niet het doel op zich mag zijn, dan moet het wel gewoon vennootschapsbelasting betalen over die winst.

Stichting

Ten slotte hebben we nog een stichting. Ook dit is een niet-commerciële organisatie. Deze heeft doorgaans een ideëel of maatschappelijk doel waarmee ze iets willen bevorderen of in stand houden.

Ook dit is een rechtspersoon.
En is dus als rechtspersoon aansprakelijk voor schulden, tenzij ernstig wanbeleid van het bestuur.
De leiding ligt dan ook weer bij het bestuur.
Bij een stichting is er echter geen scheiding tussen de leiding en het zeggenschap.
Het bestuur heeft namelijk de hoogste zeggenschap. Ze benoemen dan ook zichzelf.
De continuïteit is vrij zeker, aangezien het een een rechtspersoon is. Al is het wel afhankelijker van het bestuur, aangezien die zowel de leiding als het zeggenschap heeft. Vervanging is daardoor iets lastiger.
Een stichting heeft doorgaans een maatschappelijk doel, wat dus niet winst maken is. Daarnaast heeft het meestal ook geen leden. Het heeft dan vaak ook weinig inkomsten, terwijl er wel uitgaven zijn. Er is dus doorgaans wel een financieringsbehoefte, maar niet een hele hoge (afhankelijk van het doel natuurlijk). Meestal zijn stichtingen grotendeels afhankelijk van donaties, subsidies en erfenissen.
Ook een stichting mag winst draaien, wat dus niet het doel op zich mag zijn. Dan betaalt het gewoon vennootschapsbelasting over die winst.

Samenvattend

Zo hebben we dus een mooi overzicht van de overeenkomsten en verschillen van de mogelijke rechtsvormen. Ze hebben allemaal voor- en nadelen, die voor verschillende situaties geschikt zijn. Ben je in je eentje, wil je zelf alle beslissingen maken en alle baten of lasten zelf dragen? Dan kun je het beste een eenmanszaak beginnen. Wil je samen met een paar anderen een bedrijfje beginnen waarbij je de taken verdeeld maar evenveel input levert? Dan kan je het best een vof oprichten. Bij grotere en ingewikkeldere projecten is het vaak verstandig om te denken aan een BV. En een NV, dat is pas relevant als je heel groot bent, waardoor dit eigenlijk bijna nooit aan de orde is bij de oprichting. Bedrijven gaan doorgaans veel later in hun bestaan over tot NV.

8. Scheiden en de gevolgen