4. Einde Tweede Wereldoorlog en het begin van de Koude Oorlog

Wat waren de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor Duitsland?

De belangrijkste gevolgen van het verliezen van de Tweede Wereldoorlog waren voor Duitsland dat het land sociaal, economisch, politiek en moreel ontwricht was. De Duitsers hadden geen vertrouwen meer in hun land en schaamden zich voor wat er gebeurd was in de Tweede Wereldoorlog.

De veroverde delen land werden teruggegeven aan de oorspronkelijk eigenaren. Dit betekende dat veel Duitsers die in de veroverde gebieden woonden zich niet meer thuis voelden en terug wilden, om weer in Duitsland te kunnen wonen. Samen met een grote stroom van terugkerende soldaten en slachtoffers van het naziregime waren er ongeveer 10 miljoen mensen die terugkeerden naar Duitsland. Deze mensen werden ‘Heimatvertriebene’ genoemd.

In dit huidige Duitsland was er na de Tweede Wereldoorlog een hoop ongeregeldheid. Er was geen politieke macht, belangrijke steden waren verwoest, kortom: de economie en politiek van Duitsland waren gesloopt. Dit probleem was al voorzien door de geallieerden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. In februari 1945 hadden de geallieerden namelijk een vergadering gehouden, waarin werd overlegd hoe het verder zou moeten gaan met Duitsland. De conferentie van Jalta was de naam van de vergadering die door de geallieerden georganiseerd was. Hierin besloten Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Frankrijk dat Duitsland opgedeeld zou moeten worden in vier bezettingszones.

Duitsland had zich onvoorwaardelijk overgegeven in mei 1945. De geallieerden hadden in februari 1945 al door dat Duitsland de oorlog niet meer kon winnen, wat te zien is aan de conferentie van Jalta. Hitler wilde echter niet opgeven, terwijl hij de oorlog allang verloren had. Uiteindelijk pleegde Hitler zelfmoord, omdat de geallieerden Duitsland helemaal geïnfiltreerd hadden. Ook Hitler zag in dat de oorlog verloren was.

De opdeling van Duitsland

Tijdens de conferentie van Potsdam werden de definitieve afspraken gemaakt over hoe het verder moest gaan met Duitsland. Deze conferentie vond plaats in de zomer van 1945. De plannen die gemaakt waren tijdens de conferentie van Jalta in mei 1945 werden verder uitgewerkt. Duitsland werd opgedeeld in vier bezettingszones, net als de hoofdstad Berlijn. Het idee van de geallieerden om Duitsland en Berlijn op te delen was om staatsgrepen te voorkomen en om Duitsland te kunnen controleren.

Kapitalisme versus communisme

De geallieerden hadden verschillende opvattingen over hoe Europa weer opgebouwd moest worden en hoe de vrede het best bewaard kon blijven. Dit zorgde voor spanningen tussen de westerse geallieerden en de Sovjet-Unie. De Amerikanen waren van mening dat het kapitalistische systeem het beste was voor Europa, terwijl de Sovjet-Unie het communistische systeem aanhing. Engeland en Frankrijk kozen de kant van het kapitalisme, dus die van Amerika.

In de gebieden die bevrijd waren door de Sovjet-Unie wilde Josef Stalin, de leider van de SU, communistische regimes installeren. De Amerikanen zagen dit als een bedreiging voor hun idee van kapitalisme en democratie en probeerden hier dus een stokje voor te steken. De SU zag toenemende invloed van het kapitalistische systeem met vrijhandel in Europa als een vorm van westers imperialisme. De argwaan van de grote wereldmachten tegenover elkaar nam steeds meer toe. De Koude Oorlog was een feit en is dus ontstaan door de angst die de twee grootmachten voor elkaar hadden.

Containmentpolitiek

Containmentpolitiek is een vorm van buitenlandse politiek, waarmee Amerika de communistische macht in Europa probeerde te beperken. Containment betekent het in bedwang houden van het iets; in dit geval het communisme. Er zijn twee belangrijke maatregelen die de Amerikanen troffen om het communisme te beperken en daarmee democratieën te kunnen vestigen in West-Europa.

1. Trumandoctrine

Onder leiding van de president Harry Truman werd een nieuw buitenlandbeleid ingevoerd in Amerika. Dit wordt de Trumandoctrine genoemd en is de eerste belangrijke maatregel. Het buitenlandse politieke beleid van de Amerikanen was nu volledig gefocust op het in het bedwang houden van het communisme. Dit hield in dat in landen waar het communisme meer macht kreeg, de Verenigde Staten zouden ingrijpen. Amerika stuurde dan financiële, politieke of militaire hulp. In 1947 werd de Truman-doctrine ingevoerd.

2. Het Marshallplan

In 1948 kwam de VS met een tweede maatregel om Europese landen welvarender te maken en hiermee de verleiding van het communisme te beperken. Dit wordt het Marshallplan genoemd. Deze hulp bestond uit geld, goederen en grondstoffen. Naast het beperken van het communisme, had het Marshallplan ook andere voordelen voor de VS. Europese landen werden namelijk rijker en konden meer producten kopen van Amerikaanse bedrijven. De export van de VS zou hierdoor toenemen.

Een ander punt van het Marshallplan was het aanmoedigen van Europese samenwerking. Zij deden dit omdat het makkelijker was voor de VS om de Europese landen in het geheel te steunen en niet afzonderlijk. De samenwerking van de Europese landen zou leiden tot het ontstaan van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Dit kan gezien worden als het begin van de Europese Unie.

Door de EGKS werden de Europese landen economische afhankelijk van elkaar en zou de verleiding om een oorlog te starten afnemen. Het Marshallplan was voor alle Europese landen bedoeld, maar de Oost-Europese landen mochten hier geen gebruik van maken van de Sovjet-Unie. Dit kwam doordat de Oost-Europese landen binnen de invloedssferen van de SU viel. De SU accepteerde geen financiële hulp van zijn vijand.