Maatschappijwetenschappen

16. Invloed van Rationalisering, Individualisering, en Institutionalisering

Gegeven door:
Rogier Proper
Beschrijving Begrippen

Welkom bij de online examentraining maatschappijwetenschappen van Digistudies! Deze samenvatting gaat over de invloed van rationalisering, individualisering en institutionalisering. We gaan het in deze video onder andere hebben over de betekenissen, de voor- en nadelen en de veranderingen hierdoor door de jaren heen in de Westerse wereld.

Rationalisering

Het begrip Rationalisatie of rationalisering in de sociologie betekent heel simpel, de overgang van een traditionele naar een rationele samenleving

Individualisering

Individualisering is het proces waardoor mensen meer als individu in plaats van als groep in de samenleving komen te staan

Institutionalisering

De term institutionalisering wordt veel gebruikt in sociale theorieën om te verwijzen naar het proces iets te plaatsen binnen een organisatie, sociaal systeem, of de samenleving als geheel

Traditionele samenleving

Een maatschappij gebaseerd op tradities, geloven en aannames over hoe de wereld is ontstaan en in elkaar zat. Godsdienst en bijgeloof speelde een belangrijke rol daarin

Rationele samenleving

In de rationele samenleving probeert men de werkelijkheid om ons heen te bestuderen, ordenen en systematiseren

Bureaucratie

Bureaucratie is een organisatiestructuur die gekenmerkt wordt door aan regels onderheven procedures, verdeling van verantwoordelijkheid, hiërarchie en onpersoonlijke relaties

Secularisering

De afname van de invloed van religie op de maatschappij

Paradigma

Een paradigma is een 'wetenschappelijke bril' waarmee een wetenschappers maatschappelijke verschijnselen op een bepaalde manier kunnen verklaren zoals criminaliteit of verschillen tussen arm en rijk

Functionalisme paradigma

Het functionalisme wil vooral het functioneren van een samenleving als systeem verklaren en benadrukken de functies die een samenleving ontwikkelt om te blijven bestaan. Ze zien de samenleving als een op een consensus georiënteerd systeem

Conflict paradigma

De conflicten gaan over dat de ene groep meer macht heeft dan de andere en dat wordt gezien als ongelijk. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld criminaliteit: een conflict waarbij een arme groep op illegale wijze probeert te verkrijgen wat een rijke machtige groep voor zichzelf heeft geclaimd

Rationele actor paradigma

Rationele actor paradigma verklaart gedrag van individuele actoren. Ze denken rationeel en worden ook wel homo economicus genoemd. Gedrag van mensen wordt bepaald door hoe zij (gezamenlijk) de werkelijkheid zien, wat ze denken dat waar is

Ontzuiling

Ontzuiling is het wegvallen van naast elkaar bestaande structuren in een samenleving die duidelijk getekend zijn door verschillende levensbeschouwelijke groepen binnen die samenleving

Vrouwenemancipatie

Vrouwenemancipatie is een wereldwijde beweging voor de gelijkberechtiging van vrouwen op juridisch, politiek, economisch, sociaal en cultureel vlak

Sociale mobiliteit

Sociale mobiliteit is de verandering in sociale positie van een persoon of groep binnen de sociale stratificatie

Sociale cohesie

Sociale cohesie duidt op de samenhang in een maatschappij. Naast onderzoek naar sociale ongelijkheid en identiteit is de vraag hoe samenlevingen bij elkaar blijven een van de kernvragen in de sociologie

Gedragspatroon

Een vast patroon waardoor bepaald gedrag gekenmerkt wordt

E1. Veranderingsprocessen

Rationalisering

Het begrip rationalisatie of rationalisering in de sociologie betekent heel simpel: de overgang van een traditionele naar een rationele samenleving. De traditionele samenleving was gebaseerd op tradities, geloven en aannames over hoe de wereld is ontstaan en in elkaar zat. Godsdienst en soms bijgeloof speelden een belangrijke rol daarin. Sommigen dachten - of denken - dat de aarde plat was, of dat er een hemel was waar je na je dood terecht kon.


Sinds de 17e eeuw begon door de ontwikkeling van kennis, wetenschap en technologie de nadruk langzamerhand steeds meer te liggen op de rede, ratio, logica, in plaats van op traditie en geloof. Religie is immers niet gebaseerd op rationaliteit. De afname van de invloed van religie op de maatschappij heet secularisering.


In de rationele samenleving probeert men de werkelijkheid om ons heen te bestuderen, ordenen en systematiseren. Met de bedoeling om die werkelijkheid meer te doorgronden, te beheersen en voorspelbaar te maken. Dit alles speelt zich dus af sinds de 17e eeuw; rationalisering is een veranderingsproces op langere termijn.


Individualisering

Als tweede veranderingsproces wordt het toenemende verschijnsel van individualisering genoemd. Individualisering betekent dat mensen meer als individu dan als groepslid een rol in de samenleving gaan spelen of krijgen. Je zag dat vooral in de 20ste eeuw, door de volgende oorzaken:


1. Door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Hierdoor kwam er meer welvaart.

2. Ook zag je dat mensen minder bij een bepaalde stroming wilde horen. Ontzuiling en secularisering waren hiervan het gevolg.

3. Er kwam een versterking van de vrouwelijke emancipatiebeweging. Hierdoor veranderde de rol van het gezin.


Dit alles bij elkaar betekende dus dat mensen minder afhankelijk werden van de groepen van vroeger: gezin, werk, sociale klasse, kerk, huwelijk. Men kwam dus meer alleen te staan in de maatschappij: individualisering.


Institutionalisering

Het derde veranderingsproces is Institutionalisering. Je ziet dat in de loop der tijd een hoeveelheid waarden en min of meer vaste regels opgenomen worden in standaard-gedragspatronen bij een groep mensen of samenleving. Ofwel, kortweg: nieuwe waarden en normen worden geaccepteerd en overgenomen, ze slijten in. Het is een veranderingsproces. Dit proces van institutionalisering, - of van inslijting, zou je bijna kunnen zeggen - geeft de mensen enige zekerheid in het alledaagse handelen, en dus wat meer ruimte en tijd die ze aan andere dingen kunnen besteden. Het stelt hen dan in staat om zich ook met nieuwe activiteiten en ontwikkelingen bezig te houden.


Leren met video

Heb jij na het lezen van deze tekst nog niet het idee dat jij alle informatie hebt die je nodig dient te hebben? Kijk dan vooral de video! Wist jij dat je door leren met video een punt hoger kan scoren?