9. Politiek en Sociaal Conflict, Samenwerking en Politieke Besluitvorming

Sociaal conflict

Er bestaan twee klassieke en historische benaderingen van het begrip sociaal conflict, waarvan je moet weten:

1. De benadering van Marx, de Duitse denker uit de 19-eeuw, met zijn klassieke marxistische economische conflictbenadering. Marx zegt dat het grote verschil in bezittingen tussen arme en rijke mensen, een zogeheten klassenstrijd, uiteindelijk zal leiden tot een groot conflict, welke eindigt met het omverwerpen van het economische en politieke systeem dat deze enorme economische ongelijkheid mogelijk maakte.

2. Die van Huntington, de Amerikaanse politicoloog uit de 20ste eeuw met zijn cultuurconflict-benadering. Huntington zegt dat de oorsprong van maatschappelijke conflicten ligt in botsende culturele verschillen, dat wil zeggen verschillende opvattingen, normen & waarden binnen een maatschappij, die vaak te maken hebben met religieuze of etnische of belangentegenstellingen.

Politieke conflicten

Natuurlijk zijn er in de politiek en in het politieke debat voortdurend meningsverschillen. Dat hoort ook zo. Deze worden meestal aan de onderhandelingstafel of in het parlement opgelost. Het wordt pas lastig wanneer de botsing van ideeën leidt tot politieke conflicten die niet te overbruggen lijken. Als het escaleert, kan het leiden tot een burgeroorlog en internationaal tot oorlog. Vaak blijf het (langere tijd) bij een politieke strijd in de media, op straat of in het parlement, omdat groepen mensen zich onrechtvaardig of ongelijk behandeld vinden, en mondt het al, of niet, uit in sociale veranderingen.

Voorbeelden van politieke conflicten

Klassen: Zo'n sociale strijd zagen of zien we in de klassenstrijd van Marx en z’n conflictbenadering.

Man-vrouw: De ongelijke behandeling van vrouwen, die nog steeds niet helemaal verdwenen is.

Etniciteit: Discriminatie van immigranten of vluchtelingen, ook door culturele verschillen.

Generatiekloof: Door vergrijzing moeten jongeren geld opzij leggen voor het onderhoud van ouderen.

Milieu: Milieubewuste vinden dat je moet investeren in de toekomst, voor latere generaties, anderen willen niet dat dat ten koste gaat van de huidige economie.

Soms zijn de discussies hierover - of over simpelere maatschappelijke conflicten, zoals de maximum auto-snelheid - na een tijdje voorbij, soms werken ze polariserend voor langere tijd en vermindert de sociale cohesie in een maatschappij daardoor. Of zelfs binnen een politieke partij. Je ziet dan afscheidingen, versplintering, en/of een toename van meer extreme politieke partijen. Waarmee de identiteit van zo'n afscheidende groep zich kan bevestigen.

Conflicten oplossen

Conflicten kunnen op verschillende manieren worden opgelost. De sociale wetenschap onderscheidt twee modellen van oplossingen daarvoor waarvan je moet weten:

1. Het conflictmodel: Partijen gebruiken enig machtsvertoon om hun gelijk te krijgen, zo niet chantage. Stakingen zijn daarvoor een middel, de verspreiding van vals nieuws en leugens via de media een ander.

2. Het Harmoniemodel: Hierbij proberen de strijdende partijen gezamenlijke besluiten te nemen door consensus, overeenstemming, na overleg. Nederland onderscheidt zich door een uitgebreide overlegcultuur, ook wel het Poldermodel genoemd. Dat komt mede doordat er in Nederland steeds meer partijen zijn gekomen, en de tegenstellingen steeds minder groot zijn geworden. Door overleg en compromissen te sluiten kan men dan aan een meerderheidsbesluit komen.

Samenwerkingen in de politiek

Wanneer er tegenstellingen zijn, is het nodig om samen te werken om een gemeenschappelijk doel te bereiken, en dat doel is namelijk de voortgang van de maatschappij. Soms moet je dan dus compromissen sluiten over hoe dat doel te bereiken. Dat geldt bijvoorbeeld voor politieke partijen zonder meerderheid in het parlement, die wel willen meeregeren. Ze gaan een soort relatie aan, al is het voor tijdelijk, en zijn voor die tijd van elkaar afhankelijk. Ze maken er afspraken over. Dat samen regeren vinden ze belangrijk, omdat ze dan in elk geval iets van hun plannen uitgevoerd kunnen krijgen.

Politieke besluitvorming

Tot slot gaan we kijken naar politieke besluitvorming. Samenlevingen hebben allerlei instituties, instellingen en organisaties ontwikkeld om hun politieke conflicten en samenwerking in goede banen te leiden. Dat heet het politieke systeem, en daar vindt de politieke besluitvorming plaats. Die besluiten leiden tot regels en wetten waaraan iedereen zich hoort te houden.

Het gaat er bij het proces van besluitvorming dan om dat opvattingen en ideeën, van individuen en groepen, van burgers, maar ook van belangengroepen, politieke stromingen en partijen, media, adviesorganen, ministeries, planbureaus, of de rechterlijke macht, eerst gehóórd worden, en dan zo veel mogelijk in de besluiten worden verwerkt. Tenminste, in een democratische samenleving.

Daarbij kunnen allerlei ontwikkelingen binnen de maatschappij daarop van invloed zijn. Maar ook van buitenaf, al was het maar vanwege lidmaatschappen van die maatschappij van internationale organisaties, als de EU, NATO en de VN. Al die invloeden op de besluitvorming bij elkaar heten omgevingsfactoren. Hoe komen de politieke besluiten tot stand en hoe worden ze uitgevoerd? Voor de ontrafeling van dit politieke proces is door politicologen het systeemmodel vastgesteld. Wil je weten welke fases er allemaal zijn in het systeemmodel? Kijk dan vooral de video!