2. Gevaarlijke stoffen

Samenvatting voor NaSk 1: Gevaarlijke stoffen

Werken met gevaarlijke stoffen

Zoals jullie weten hebben stoffen en materialen meerdere eigenschappen en kenmerken. Zo gebruiken we materialen om ons huis schoon te maken, om kleren of om huizen te bouwen. Toch zijn sommige stoffen die we gebruiken heel erg gevaarlijk. Stoffen kunnen giftig, bijtend, ontvlambaar, explosief of radioactief zijn. Daarom is het ontzettend belangrijk dat je, als je met dat soort stoffen gaat werken, altijd eerst de veiligheidskaart leest. Hier staat bijvoorbeeld in wat de gevaren van de stof zijn, maar ook hoe je veilig met de stof kunt werken. Zorg ervoor dat wanneer je met gevaarlijke stoffen werkt, je altijd gebruik maakt van handschoenen, een beschermingsbril en een labjas!

Hoe weet je of een stof gevaarlijk is?

Als een product gevaarlijke stoffen bevat staan er altijd plaatjes op die laten zien wat het gevaar is. Laten we deze even samen doornemen. Je kunt de uitleg het beste begrijpen door ook de video te bekijken, zodat je de plaatjes kunt zien. 

Het eerste plaatje, met daarop een hand en twee buisjes, betekent dat je met een corrosieve stof te maken hebt. Dit wil zeggen dat een stof andere stoffen waarmee het in aanraking komt kan vernietigen of onherstelbaar kan beschadigen. Het kan zelfs brandwonden veroorzaken bij aanraking met de huid. 

Het tweede plaatje, met daarop een ontploffend voorwerp, betekent dat de stof kan ontploffen als er een ontstekingsbron in de buurt komt. Een ontstekingsbron is bijvoorbeeld een open vlam of zelfs alleen warmte. 

Het plaatje met een vlammetje komt in meerdere gradaties en geeft antwoord op de vraag: hoe ontvlambaar is het product? Dit kan gaan over stoffen met een vaste substantie, vloeistoffen of gassen. 

De dode boom en vis betekent dat de stof milieugevaarlijk is. Als deze stoffen in de buitenlucht komen, kunnen daar vissen, bijen of andere dieren aan dood gaan. Terpentine is hier een goed voorbeeld van. 

De vlammende bal betekent dat de stof oxiderend is. Een oxiderende stof kan andere stoffen makkelijk in de vlammen zetten. 

Verder zijn er nog giftige stoffen, die worden aangegeven met een doodskop. Uiteraard zijn er nog meer plaatjes die gevaarlijke stoffen aangeven, die we nu niet bespreken.

Gifwijzer

Behalve de veiligheidskaart bestaat er ook een gifwijzer. Als iemand een bepaalde stof heeft binnen gekregen, staat hier precies in beschreven wat je moet doen. Dus als iemand een stof heeft ingenomen die hij of zij waarschijnlijk beter niet binnen had kunnen krijgen, zoek dan meteen op wat je moet doen in de gifwijzer! Je kunt deze gewoon gemakkelijk online vinden. Is het zo dat een kind een giftige stof heeft binnen gekregen? Bel dan gelijk 1-1-2!

Hernieuwbare- en niet-hernieuwbare grondstoffen

Dan gaan we nu verder met het bespreken van grondstoffen. Een grondstof is een ruw materiaal die we nog moeten bewerken om er een product van te maken. Zo is ruwe olie bijvoorbeeld een grondstof waar we benzine van maken. Er zijn verschillen tussen grondstoffen: je hebt hernieuwbare grondstoffen en niet-hernieuwbare grondstoffen. Hernieuwbare grondstoffen zijn grondstoffen die zichzelf weer kunnen herstellen; denk bijvoorbeeld aan water. Niet hernieuwbare grondstoffen zijn grondstoffen die zichzelf niet meer kunnen herstellen. Voor onze energie gebruiken we nu veelal fossiele grondstoffen. Dat zijn niet-hernieuwbare grondstoffen, en het duurt miljoenen jaren voordat deze zich in de aarde kunnen herstellen. Dus in het kort: als die grondstoffen op zijn, zijn ze ook écht op. Fossiele grondstoffen zijn bijvoorbeeld steenkool, aardolie en aardgas. 

Impact van grondstoffen op het milieu

Zoals de meesten weten is het gebruiken van grondstoffen en de afvalstoffen die hier uit voorkomen niet altijd even goed voor het milieu. Door de grondstoffen die we nu gebruiken voor onze energie komt er een moment waarop deze opraken. Ook zorgen sommige van deze grondstoffen voor luchtvervuiling, door bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen. Er zijn bedrijven die werken met deze grondstoffen en het afval in het water of in de grond dumpen. In Azië worden bijvoorbeeld nog vaak afvalstoffen en ook giftige stoffen in rivieren gedumpt. Dit leidt natuurlijk tot waterverontreiniging en brengt het leven van planten en dieren in gevaar. Doordat mensen dit doen, wordt ook de hoeveelheid schoon drinkwater in gevaar gebracht. Schoon drinkwater raakt ook in gevaar als de afvalstoffen in de grond worden gedumpt. Dit noemen we bodemverontreiniging. 

Duurzaamheid en transport

Gelukkig hebben we tegenwoordig de kennis waarbij we nieuwe hernieuwbare grondstoffen kunnen gebruiken om tot energie te komen. Denk bijvoorbeeld aan biodiesel. Momenteel is dit nog een dure manier van energie, maar wel een die minder druk op het milieu legt. Het is natuurlijk veel duurzamer dan aardolie!

Naast bij de keuze voor grondstoffen, kun je ook tijdens de productie en het transport rekening houden met het milieu. Je kunt ervoor kiezen om tijdens de productie te kiezen voor milieuvriendelijke stoffen. Tijdens het transport kun je onder andere ervoor zorgen om grote hoeveelheden in een keer te verschepen, in plaats van kleinere hoeveelheden meerdere keren. Dat zorgt ook voor minder milieuvervuiling. 

Afval scheiden, recyclen en composteren

Zoals je zult begrijpen proberen we met zijn allen steeds minder het milieu te belasten. Zo ook met ons afval. Dit doen we door afval te scheiden, te recyclen of te composteren. Composteren is het omzetten van afval tot compost. Soms worden er dan bepaalde schimmels en bacteriën toegevoegd, om zo het proces te versnellen. We doen dit omdat compost biologisch afbreekbaar is. Dat betekent dat de schimmels het afval kunnen afbreken. Bij compostering wordt GFT afval (Groente, Fruit en Tuinafval) afgebroken door schimmels en bacteriën, om daarmee weer de bodem te verbeteren. 

Als we het hebben over recyclen, bedoelen we dat we stoffen uit afval halen die we opnieuw kunnen gebruiken. Voorbeelden hiervan zijn metaal, papier, textiel en glas. We halen deze stoffen uit het afval en gebruiken dit weer voor nieuwe producten. 

Bij afval scheiden hebben we het over het afval in de juiste container doen, in plaats van alles maar tegelijk in dezelfde container te gooien. Zo hebben we een papierbak, glasbak, GFT afval en gewoon restafval. Ook hebben we nog speciale containers voor kleding en plastic en kun je je batterijen en klein chemische afval ook inleveren. Door afval te scheiden zorgen we voor hergebruik, en dat zorgt weer voor de besparing van grondstoffen en energie. Dit zorgt voor minder schadelijke stoffen in ons milieu. 

Een deel van ons afval wordt gerecycled en gecomposteerd, een ander deel wordt gestort en verbrand. Dit gebeurt op een vuilnisbelt, waar vuil wordt gestort, en bij afval-energiecentrales, waar het afval wordt verbrand. De warmte die vrij komt bij de verbranding wordt gebruikt om energie van te maken. Helaas levert het verbranden van afval ook schadelijke stoffen op.