Rivieren en Waterbeheer in Midden oosten en China

A. CHINA

Voor het gigantische achterland van China zijn rivieren van groot belang voor de aanvoer van water. We noemen de drie grootste:

1. De langste rivier van Azië, de Jangtsekiang, ofwel Blauwe Rivier, is de op drie na langste rivier ter wereld. (De andere twee zijn de Amazone in Brazilië en de Nijl in Noord Afrika). Jangtsekiang betekent letterlijk Lange Rivier. Hij begint in Tibet en eindigt bij Shanghai in de Oost-Chinese Zee.

Langs de rivier is veel vervuilende Industrie te vinden. Een groot probleem, want de rivier verschaft ook drinkwater aan vele delen van China.

2. De Huang He, ofwel Gele Rivier, is de op één na langste rivier van China. Ook deze stroomt van west naar oost. Hij is kleiner en verplaatst minder water dan de Jangtsekiang, ongeveer 1/15-de. De rivier is wilder en verplaatst veel sedimentatie. Rond de rivier wordt dan ook veel löss gevonden, wat de bodem vruchtbaar maakt. Vandaar z'n bijnaam Gele Rivier, want löss kleurt het water gelig. De Huang He verschaft drinkwater en water voor irrigatie (voor landbouw).

3. Dan heb je als derde nog de Xi-Jiang. Deze begint eveneens in Tibet, ligt zuidelijker en het stroomgebied vormt uiteindelijk in het westen de zogeheten Parelrivier, die met z'n delta in de buurt van Hongkong uitkomt. Hij is grotendeels bevaarbaar.

Watertransport

Alle drie deze rivieren zijn belangrijk voor het vervoer van in het binnenland gemaakte producten naar de kust, vanwaar ze verder geëxporteerd worden. Watertransport dus. Tot dit vrachtvervoer behoren uiteenlopende zaken als steenkool, kleding, computerapparatuur of tv's.

Stuwdammen en stuwmeren

Stuwdammen spelen een belangrijke rol bij het beheren van de rivieren. De dammen creëren stuwmeren waarin het water wordt opgeslagen en waarbij de waterstroom wordt omgeleid. Een stuw meer is dus een kunstmatig meer, met de volgende functies:

Het is een opslagplek voor drinkwater;
Er kan elektriciteit mee worden opgewekt;
De verdeling van het water kan ermee worden gereguleerd, met die stuwmeren bijv., zodat droogstand kan worden voorkomen, en;
Het kan voor irrigatie kan worden gebruikt.

De bekendste stuwdam in China is de Drieklovendam in de Jangtsekiang. Het is grootste dam met de grootste waterkrachtcentrale (elektriciteit) ter wereld. De dam heeft de zonet genoemde vier functies en beschermt het achterland zo tegen overstromingen. In de zomer, tussen mei en september, wordt het waterpeil van het stuwmeer van de Drieklovendam langzaam tot de helft teruggebracht. Zo kan het stuwmeer in de regenperiode daarna de neerslag opvangen en opslaan.

Nadelig voor het milieu is wel dat:

1. De natuurlijke stroom wordt verstoord (met alle gevolgen voor het milieu en de natuur);

2. Er zich veel vuil en sedimentatie ophoopt in het meer;

3. En dat er voor de boeren stroomafwaarts in de delta minder vruchtbaar slib wordt aangevoerd.

B. MIDDEN OOSTEN

Ligging

Het Midden Oosten, ten oosten van de Middellandse Zee, ligt op een kruispunt van drie continenten: Europa, Afrika en Azië. Noord-Afrika en Zuid-west-Azië worden door elkaar gescheiden (of: verbonden) door de Rode Zee en het Suezkanaal, waarover straks meer.

Klimaat

Het grootste deel van het Midden Oosten heeft een steppeklimaat en een woestijnklimaat. Het heeft een negatieve waterbalans, wat wil zeggen dat er waterschaarste is. Er zijn weinig rivieren. Ook oppervlaktewater is er nauwelijks. Hier en daar vind je er wel een oase: dat is een plek in de woestijn waar waterbronnen zijn. Daar kan natuurlijk grondwater opgepompt worden.

Rivieren

De belangrijkste 4 rivieren in het Midden Oosten zijn:

1. De Nijl, 2. De Eufraat en 3. de Trigris en 4. de Jordaan

1A. De Nijl

De Nijl begint als Blauwe Nijl in Ethiopië en als Witte Nijl in het Victoriameer (dat omsloten wordt door Kenia, Uganda en Tanzania). De Nijl stroomt dan via Soedan en Egypte, waar ze een delta vormt, naar de Middellandse Zee.

De Nijl maakt landbouw in Egypte mogelijk, erg belangrijk dus, in dit hete klimaat. Vroeger stroomde de Nijl jaarlijks over en liet het slib achter, waardoor de grond vruchtbaar werd en geschikt werd voor landbouw. Die overstromingen richtten soms veel schade aan en waren onvoorspelbaar. Daarom begonnen de Engelse kolonisatoren rond 1900 de Aswandam te bouwen. Het is een gigantische dam, - en kan dus Egypte ook kwetsbaar maken: een breuk zou rampzalig zijn want een groot deel zou wegspoelen, met bevolking en al.

De functies van de Aswandam zijn dezelfde als bijvoorbeeld de Chinese Drieklovendam:

1. Het is een opslagplek voor drinkwater;

2. Er kan elektriciteit mee worden opgewekt;

3. De verdeling van het water kan ermee worden gereguleerd, zodat droogstand kan worden voorkomen;

4. en kan voor Irrigatie worden gebruikt.

Er zijn ook nadelen:

1. Door de mindere overstromingen werd het land langs de oevers minder vruchtbaar; dus minder landbouw mogelijk;

2. Strategische kwetsbaarheid.

1B. Suezkanaal

Een ander belangrijk waterwerk in Egypte is het Suezkanaal, 193 km lang. Het werd in 1869 voltooid en verbindt de Rode Zee vanaf Suez met de Middellandse Zee. Zo verbindt het verkeerstechnisch Afrika en Azië met Europa. Het vrachtvervoer per schip hoefde nu niet meer om de Kaap heen. De handel met China groeide. Behalve de containerschepen met handelsgoederen, gaan ook veel gas- en olietankers door het kanaal. Nieuw is overigens dat door de smelting van de ijskap er steeds meer mogelijkheden ontstaan om schepen van China via het noorden naar Europa en de Verenigde Staten te laten gaan.

2 en 3: Eufraat en Tigris

De Tigris stroomt van oost-Turkije via Irak naar de Perzische Golf. Zijn broertje of haar zusje, de Eufraat, is de belangrijkste rivier in dit deel van het Midden Oosten. Deze gaat van zuidoost-Turkije via Syrië naar Irak en eveneens naar de Perzische Golf. Ook de Eufraat bevat verschillende stuwdammen, met al z'n voor- en nadelen voor het watermanagement, wateropslag en elektriciteit.

4. De Jordaan

Deze zeer bochtige rivier is de 4e belangrijke rivier in het Midden Oosten. De Jordaan begint in de Jordaanvallei in Israël en stroomt zuidwaarts naar de Dode Zee (niet te verwarren met Rode Zee). Het vormt de natuurlijke grens tussen Israël en Syrië, de Palestijnse Westelijke Jordaanoever en Jordanië.

De Dode Zee is eigenlijk ook geen Zee, maar een meer, waar geen levende wezens als vissen kunnen verblijven. De zee is behoorlijk ingedampt, geheel verzilt namelijk. Israël probeert er d.m.v. ontzilting drinkwater van te maken, maar dat kost veel energie en geld. Daarom betrekt Israël veel drinkwater van Turkije. Met de andere hen omringende landen leven ze min of meer op voet van oorlog.

Drinkwater van aquifers

Afgezien van de eerder genoemde oasen met hun bronnen, worden sommige delen in het Midden Oosten van water voorzien door zogeheten aquifers. Dat is een laag water, diep in de bodem, waar duizenden jaren geleden neerslag is naar toe gezakt. Fossiel water heet dat. Daar probeert men het dan uit te halen, soms van 100 meter diep, door waterputten te slaan en het op te pompen. Het voordeel is dat het erg schoon is. Het nadeel is: op = op; het duurt weer duizenden jaren voor zo'n aquifer weer aangevuld is.

C. Watermanagement in China en Midden-Oosten in de toekomst

Zoals in Nederland het waterbeheer, ofwel watermanagement, steeds belangrijker is vanwege te veel aan water en daarmee de kans op overstromingen, zo moet er in China rekening worden gehouden met een tekort aan water. Bijvoorbeeld door de groeiende bevolkingsaantallen, door de groeiende industrie en de intensieve landbouw.

In het Midden Oosten is er een tekort aan water door de droogte. Veel van het weinige water is daar nodig voor bevloeiing, irrigatie, om nog wat aan land- en tuinbouw te kunnen doen. Door de hitte van de zon verdroogt de grond en kan het minder makkelijk water opnemen. Maatregelen zijn dus geboden.

Tot het waterbeheer in China behoren bijvoorbeeld maatregelen om ontbossing tegen te gaan.

Bomen zijn gekapt om de vruchtbare grond te gebruiken voor landbouw, maar het gevolg kan bodemerosie zijn: de vruchtbare bodem spoelt dan weg bij regenval of waait weg bij storm. De boomwortels houden de grond niet meer vast. Er kunnen overstromingen en modderstromen ontstaan die de steden bedreigen.

In het Midden Oosten zal de overheid met irrigatieprojecten, druppelirrigatie, land- en tuinbouw kunnen bevorderen. Nederland is vrij ver met dit soort waterbeheer en zou daar een behoorlijk handje bij kunnen helpen. Of aan hen leren hoe je het beste met grondwatervoorraden of grondwatervervuiling kunt omgaan.

Stuwdammen, ook zo iets. Ze kunnen water vasthouden in tijd van regen en hoogwater, om het daarna te gebruiken in tijden van droogte. Het nadeel is dan weer dat er minder water overblijft voor de lager gelegen gebieden. En dat kan tot ruzie leiden. Zo veroorzaakte Israël spanningen met de buurlanden en Gaza omdat ze te veel water uit de Jordaan haalden.

Ook Turkije kreeg ruzie met de lager gelegen landen, Syrië en Irak, toen het in 2005 een paar grote stuwdammen in de bovenloop van de Eufraat wilde bouwen: het Zuid-Oost-Anatolië-project. Het is een gebied in zuidoost-Turkije, dat men in 2005 met de Atatürk-stuwdam welvarender wilde maken. Maar daardoor werden Koerden, die in Turkije, Syrië en Irak in lager gelegen gebieden wonen, opeens van hun grondgebied of water ontdaan. Vele dorpen, die in het gebied van het stuwmeer lagen, kwamen onder water te staan.

"Vernietiging is de prijs voor de vooruitgang", schreef de New York Times ironisch. Het gaf nieuwe politieke spanningen. Syrië en Irak wilden dat er meer water werd doorgelaten, Turkije weigerde. Het bleef een eindeloos conflict. Waterconflicten worden ze genoemd. Hoe meer gebrek aan water er komt, hoe meer van dergelijke waterconflicten er zullen ontstaan in de komen jaren in de wereld. Regionale, maar ook Internationale, politieke conflicten, of zelfs oorlogen. Daarom is een goed georganiseerd waterbeheer in de wereld zo belangrijk.