2. Leesvaardigheid: doel van de tekst

Samenvatting voor Nederlands - Leesvaardigheid: doel van de tekst

Tekstsoorten

Er bestaan veel verschillende soorten tekst: korte instructie- en studieteksten, reclameteksten, artikelen uit kranten en tijdschriften, schema's, notities, blogs, korte verhalen, strips etc. 

Het doel van teksten

Een schrijver schrijft nooit zomaar een tekst; hij of zij heeft een bepaald doel voor ogen. Het schrijfdoel is wat de schrijver wil bereiken met de tekst. Per tekstsoort zal het doel anders zijn. Zo zal het doel van een nieuwsbericht zijn om de lezer te informeren over een bepaalde situatie, terwijl het doel van een reclametekst is om de lezer te activeren. De schrijver wil dan bijvoorbeeld dat de lezer een product koopt. 

Schrijfdoelen herkennen

Je kunt je vast voorstellen dat een schrijver soms meerdere doelen wil bereiken met een tekst. Bij het examen word je gevraagd om het belangrijkste doel van een hele tekst te herkennen. De belangrijkste doelen zijn:

• Informeren - je iets nieuws vertellen of iets uitleggen/leren
• Activeren - iets laten doen (bijvoorbeeld kopen of een doel steunen)
• Overtuigen – jouw mening over iets beïnvloeden
• Beschouwen – zijn of haar mening geven zodat je een keuze kunt maken ( bijvoorbeeld een recensie)
• Amuseren – je laten genieten

Het doel van de schrijver en de soort tekst hebben met elkaar te maken. Zo is een nieuwsbericht geschreven met als doel om je te informeren, en een strip om je te amuseren.

Oefenopgave schrijfdoel

Echt nieuws of nepnieuws? 

Niet alle berichten die dagelijks voorbijkomen, zijn echt. Dus vraag jezelf altijd even af: is het echt? Of is het misschien nepnieuws? Als je twijfelt, check dan waar het bericht vandaan komt. Of check of je het bericht ergens anders terugziet. Bijvoorbeeld in kranten en op nieuwssites, of in nieuws- en actualiteitenprogramma’s op radio, tv en internet. Blijf nieuwsgierig. Blijf kritisch. 

Kijk voor meer tips over nepnieuws op blijfkritisch.nl 

Naar een advertentie van de Rijksoverheid 

(Uit: VMBO-bb examen 2021 1e tijdvak)

Welk doel past bij deze tekst?

1. Informeren
2. Activeren
3. Amuseren
4. Overtuigen

…..

Het juiste antwoord is: 

B! Activeren: het gaat om een reclametekst die jou wil activeren om bewust met nieuwsberichten om te gaan. Je ziet het ook in de bron: ‘naar een advertentie van de Rijksoverheid’. Een advertentie is een reclametekst.

Let op: in deze tekst wordt ook informatie gegeven. Toch is dat niet het juiste antwoord. Het doel van de tekst is: wat wil de schrijver met de tekst bereiken? De schrijver wil bereiken dat jij actief bent met je gedrag. De bron en de tekstsoort kunnen je dus helpen bij het bepalen van het doel van de schrijver.

Tekstdoelen samengevat

Een tekst heeft altijd een doel. Het doel vind je, door te vragen: wat wil de schrijver met de hele tekst bereiken? De tekstsoort en de bron kunnen helpen bij het bepalen van het doel. Nu ken je de belangrijkste doelen van een tekst en weet je hoe je die kunt bepalen. Bedankt voor je aandacht en veel succes!