4. Zure en basische oplossingen

Samenvatting voor NaSk 2 - Zure en basische oplossingen (eigenschappen en indicatoren)

Zuren: eigenschappen en toepassingen

Zure en basische oplossingen hebben verschillende eigenschappen en toepassingen. Laten we eerst kijken naar de eigenschappen en toepassingen van zure oplossingen. 

Stroomgeleiding

Zure oplossingen kunnen elektriciteit geleiden, omdat ze H+ ionen bevatten die vrij kunnen bewegen. Dit maakt ze nuttig in sommige elektrische apparaten en processen.

Vorming van waterstof

Dit wordt veroorzaakt door iets dat we elektrolyse noemen. Elektrolyse is een proces waarbij elektrische stroom wordt gebruikt om chemische reacties te veroorzaken. Bij zure oplossingen werkt elektrolyse als volgt:

• Een zure oplossing bevat veel H+ ionen (waterstofionen);
• We sturen elektrische stroom door de oplossing met twee elektroden: een positieve en een negatieve;
• De H+ ionen worden aangetrokken door de negatieve elektrode;
• Bij de negatieve elektrode krijgen de H+ ionen elektronen en veranderen daarom in waterstofgas (ook wel H2);
• Dit waterstofgas stijgt op en kan worden verzameld.

Etsende werking

Zure oplossingen kunnen materialen zoals metaal, glas en steen aantasten. Dit maakt ze geschikt voor etsen, reinigen en graveren. We spreken dan van de etsende werking van zure oplossingen op metalen. 

Kleuring van indicatoren

Indicatoren zijn stoffen die van kleur veranderen in zure of basische oplossingen. Zo kunnen we met indicatoren de zuurgraad (pH) van een oplossing meten. Zure oplossingen kunnen dus een kleuring geven aan bepaalde indicatoren. 

Aantasting van kalksteen

Zure oplossingen kunnen kalksteen oplossen en aantasten. Dit is de reden waarom zure regen schade kan veroorzaken aan gebouwen en standbeelden die van kalksteen zijn gemaakt. De zure regen is dus een zure oplossing.

Eigenschappen en toepassingen van basische oplossingen

Stroomgeleiding

Net als zure oplossingen kunnen basische oplossingen elektriciteit geleiden. Dit komt doordat ze OH- ionen bevatten die vrij kunnen bewegen. Dit maakt basische oplossingen ook nuttig in sommige elektrische processen.

Ontvettende werking

Basische oplossingen zijn goed in het verwijderen van vet en vuil. Ze worden vaak gebruikt in schoonmaakmiddelen en ontvetters voor zowel huishoudelijk als industrieel gebruik.

Irriterend voor de huid

Basische oplossingen kunnen irriterend zijn voor de huid en kunnen zelfs brandwonden veroorzaken bij langdurige blootstelling. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn en beschermende kleding te dragen bij het werken met sterke basische stoffen.

Kleuring van indicatoren

Net als bij zure oplossingen, veranderen indicatoren van kleur in basische oplossingen. Dit helpt ons om te bepalen of een oplossing zuur of basisch is en om de pH-waarde ervan te meten.

Indicatoren voor zure en basische oplossingen

Indicatoren zijn stoffen die van kleur veranderen als ze in contact komen met zure, basische of neutrale oplossingen. Met behulp van indicatoren kunnen we bepalen of een oplossing zuur, basisch of neutraal is. Er is een aantal indicatoren die we moeten kennen. 

Lakmoespapier

Het lakmoespapier dompelen we onder in een vloeistof met veel van de stof lakmoes erin. Vervolgens kunnen we de pH van een vloeistof die we willen testen meten door het doorweekte lakmoespapier in deze vloeistof te steken. 

• Als de oplossing zuur is, verandert blauw lakmoespapier naar rood.
• Als de oplossing basisch is, verandert rood lakmoespapier naar blauw.
• En als de oplossing neutraal is, verandert de kleur van het lakmoespapier niet.

Fenolftaleïne

Dit is een chemische stof die als indicator wordt gebruikt. Om de pH van een vloeistof te testen, voegen we een paar druppels fenolftaleïne toe aan de vloeistof die we willen testen. 

• Als de oplossing zuur is, verandert de kleur van de fenolftaleïne niet en blijft de vloeistof kleurloos.
• Als de oplossing basisch is, verandert de fenolftaleïne naar paars.
• Als de oplossing neutraal is, verandert de kleur van de fenolftaleïne ook niet en blijft de vloeistof kleurloos. We kunnen dus enkel testen of het basisch is of niet. 

Rode koolsap

Rode kool bevat een natuurlijke indicator genaamd anthocyanine. Om de pH van een vloeistof te testen, voegen we een beetje rode koolsap toe aan de vloeistof.

• Rode koolsap wordt rood of roze in zure oplossingen.
• Rode koolsap wordt groen of blauw in basische oplossingen.
• Rode koolsap blijft paars in neutrale oplossingen.

Universeel indicatorpapier

Dit is een speciaal papier waar verschillende indicatoren op zitten die samen alle pH-waarden kunnen meten. Om de pH van een vloeistof te testen, bevochtigen we het universele indicatorpapier met de vloeistof die we willen testen. De kleuren kunnen per universeel indicatorpapier verschillen, maar in een voorbeeld in de video hierboven zien we dat:

• extreem zure oplossingen een rode kleur zullen geven; 
• en extreem basische oplossingen een paarse kleur. 
• Neutrale oplossingen zullen groenig zijn. 

En daarmee zijn we aan het eind van deze samenvatting gekomen, tot de volgende!