Welke voedingsstoffen zijn er?
Om te kunnen blijven functioneren heeft je lichaam twee typen stoffen nodig. Dit zijn de brandstoffen, die je lichaam energie geven, en bouwstoffen. Bouwstoffen zorgen ervoor dat je lichaam zichzelf kan onderhouden, maar ook kan opbouwen. Bijvoorbeeld als je in de groei bent of als er iets stuk gaat in je lichaam. De belangrijkste voedingsstoffen uit je voedsel zijn koolhydraten, eiwitten en vetten. In je voedsel zitten ook nog belangrijke mineralen, vitamines, voedingsvezels en water. We zullen deze nu stuk voor stuk gaan bespreken.
Koolhydraten
Koolhydraten vallen onder de brandstoffen. Ze bestaan uit suikermoleculen, ook wel sachariden genoemd, die aan elkaar gekoppeld zijn. Je hebt vast wel eens gehoord van de termen glucose en zetmeel. Dit zijn beiden vormen van koolhydraten. Iedere dag heb je koolhydraten uit je voeding nodig, om genoeg energie in je lichaam te hebben. Je kunt deze koolhydraten bijvoorbeeld halen uit graanproducten, zoals brood, rijst en pasta, maar ook aardappelen en peulvruchten bevatten koolhydraten.
Vetten
Vetten zijn ook brandstof voor het lichaam. Je kunt ze verkrijgen uit voeding. Ook worden koolhydraten als vetten opgeslagen in je lichaam; dat gebeurt als je daar te veel van binnen krijgt.
Eiwitten
Eiwitten zijn opgebouwd uit ketens van aminozuren. Eiwitten worden in je lichaam gebruikt als bouwstoffen, maar je kunt ze - als er echt bijna geen koolhydraten en vetten meer in je lichaam zijn - ook gebruiken als brandstof. In de maag worden eiwitten afgebroken tot losse aminozuren, waarna ze in de rest van je lichaam kunnen worden gebruikt als bouwsteen.
Vitamines
Vitamines zijn erg belangrijk in het algemeen goed functioneren van ons lichaam, maar zijn ook betrokken bij groei en herstel. De meeste vitamines kan je lichaam niet zelf maken en moet je dus via je voeding binnen krijgen. Ze worden vaak gemaakt door andere levende organismen. Vitamines kunnen in je lichaam relatief vaak worden hergebruikt, dus je hebt er maar weinig van nodig. Voorbeelden van deze vitamines zijn vitamine A, vitamine B6, vitamine B12, vitamine D en vitamine K.
Mineralen
Mineralen lijken een beetje op vitamines wat betreft het gebruik in het lichaam, behalve dat ze niet gevormd zijn door een levend organisme. Belangrijke mineralen zijn calcium, natrium, ijzer, magnesium, fosfor en zink. Het zijn stoffen die in de natuur voorkomen, in bijvoorbeeld gesteentes, en door planten en dieren kunnen worden opgenomen.
Water
Water is ook een belangrijk onderdeel uit onze voeding. Per dag moeten we er ongeveer 1,5 tot 2 liter van drinken. Water zorgt ervoor dat voedingsstoffen naar cellen toe kunnen stromen, en dat afvalstoffen van cellen kunnen worden afgevoerd. Super belangrijk dus!
Voedingsvezels
Voedingsvezels zijn de laatste categorie voedingsstoffen. Eigenlijk is deze categorie een beetje gek, want voedingsvezels kunnen niet worden verteerd door je dunne darm en leveren dus ook geen voedingsstoffen aan je lichaam. Ze zijn alleen wel heel belangrijk! Ze zorgen ervoor dat je het gevoel hebt dat je vol zit na een maaltijd, versterken ze de darmperistaltiek en ze zijn belangrijk voor een gezonde spijsvertering. Ze zitten veel in volkorenbrood, groenten, fruit en graanproducten.
Schijf van vijf
Nu we weten welke voedingsstoffen er allemaal zijn, kunnen we ook bedenken wat je kunt doen om genoeg gezonde voeding binnen te krijgen. Om te zorgen dat je van alle voedingsstoffen genoeg binnen krijgt, heeft het Voedingscentrum de schijf van vijf opgesteld. Hierin staat wat je ongeveer per dag zou moeten eten om genoeg van alle voedingsstoffen binnen te krijgen. De schijf van vijf heet zo, omdat er 5 vakken zijn waar je genoeg uit moet eten of drinken. Dit zijn:
1. Groente en fruit - voor vitamines en mineralen;
2. Brood, graanproducten en aardappelen - voor de koolhydraten, de vezels, de eiwitten de B-vitamines en ijzer;
3. Zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees en ei - voor de eiwitten, en de vitamines;
4. Smeer- en bereidingsvetten - voor de vitamines en onverzadigde vetten;
5. Dranken - vanwege de vochtbehoefte.
Door gevarieerd te eten, dus niet de hele tijd hetzelfde, heb je de grootste kans dat je van alle voedingsstoffen voldoende binnen krijgt. Hierbij is het advies om veel groente, fruit en brood te eten, en minder verzadigde vetten. Hiernaast is het ook belangrijk om voldoende te bewegen, om een zo gezond mogelijk lichaam te krijgen.
Grondstofwisseling
Hierbij is het belangrijk dat de hoeveelheid energie die je op een dag eet, in balans is met de hoeveelheid energie die je op een dag verbrandt. In de basis heeft iedereen een grondstofwisseling, wat de hoeveelheid energie is die je verbrandt als je lichaam in volledige rust is. Bij iedere beweging die je maakt of activiteit die je uitvoert, verbrand je extra energie.
Als je zoveel beweegt en zo weinig eet dat je lichaam een tekort krijgt aan voedingsstoffen, dan noem je dat ondervoeding. De andere kant kan natuurlijk ook: dat je te veel voedingsstoffen binnenkrijgt voor wat je verbrandt. Dan heet dat overvoeding. Natuurlijk wisselen dagen van lichte ondervoeding en lichte overvoeding zich met elkaar af, maar eet je structureel meer dan dat je verbrandt, dan zal dit uiteindelijk leiden tot overgewicht. Dit is erg schadelijk voor je lichaam.
