Biologie

13. De huid

Gegeven door:
Quirine Hakkaart
Beschrijving Begrippen

Op deze pagina bespreken we het grootste orgaan van ons lichaam: de huid! Wist je bijvoorbeeld dat je huid je niet alleen beschermt tegen infecties, maar ook je temperatuur regelt? Voor het biologie examen moet je onder andere weten waartegen de huid je beschermt en hoe de huid is opgebouwd.

Bloedvaten

Het bloed in het menselijk lichaam stroomt door bloedvaten. Deze hebben verschillende groottes en diktes en hebben verschillende functies

Hoornlaag

Buitenste laag van de huid welke bestaat uit afgestorven en verhoornde opperhuidcellen

Kiemlaag (slijmlaag)

De laag van epitheelcellen die leven van de opperhuid

Lederhuid

In de lederhuid liggen de warmte-, koude-, druk- en tastzintuigen. Verder liggen er in de lederhuid zenuwen met pijnpunten, haarspiertjes, bloedvaten en zweetklieren

Opperhuid

De buitenste laag die bestaat uit de hoornlaag en slijmlaag

Talg

Vetachtige stof die wordt afgegeven door de talgkliertjes die het haar en de hoornlaag soepel houden

Zenuw

Bundel met uitlopers van zenuwcellen, omgeven door een laag bindweefsel

Zintuigen in je huid

Warmtezintuigen, koudezintuigen, drukzintuigen, tastzintuigen en pijnpunten

Homeostase

Het constant houden van het interne milieu

Onderhuids bindweefsel

Hier wordt vet opgeslagen dat een isolerende functie heeft en later kan worden gebruikt als vet reserves

B1. Het lichaam in stand houden

B2. Reageren op prikkels

B3. Bescherming en antistoffen

B4. Gedrag bij mens en dier

Waaruit bestaat je huid?

De huid is het grootste orgaan van het lichaam en zorgt voor een barrière tussen de binnenkant en de buitenkant van je lichaam. De huid is opgebouwd uit drie verschillende lagen: de opperhuid, de lederhuid en het onderhuids bindweefsel.


Opperhuid

De opperhuid bestaat uit een hoornlaag, die bestaat uit dode huidcellen en een kiemlaag, met delende cellen en zenuwuiteinden. Ook de zenuwuiteinden van je pijnzintuigen zitten in deze kiemlaag, om pijn snel te kunnen registreren en door te geven aan je zenuwstelsel. De opperhuid is eigenlijk de laag waar je direct opkijkt als je naar je huid kijkt. Het zorgt voor een fysieke barrière, oftewel een laag, tussen de buitenwereld en de binnenkant van je lichaam.


Lederhuid

Onder de opperhuid zit de lederhuid. De lederhuid geeft je stevigheid. Het is een laag van levende cellen, waar ook haarvaten (de kleine bloedvaatjes van de huid), haarzakjes, talgklieren, haarspieren, zweetklieren en andere zintuigen dan de pijnzintuigen in liggen. De haarvaten in de huid zorgen ervoor dat alle cellen in de huid genoeg voedingsstoffen krijgen en hun afvalstoffen kunnen worden afgevoerd. De haren die uit je huid steken, komen uit de opperhuid en zitten verankerd in een zogenaamd haarzakje. Hierin zit de wortel van de haar vast aan de huid, en krijgt de haar zijn voedingsstoffen.


Aan ieder haarzakje zitten ook haarspiertjes. Deze spiertjes zorgen ervoor dat de haren in je huid rechtovereind kunnen gaan staan, bijvoorbeeld bij een spannende film of als je het heel koud hebt. Het doel van de haren is het zorgen voor isolatie; dus het behoud van warmte of koelte voor je lichaam. De talgklieren van je huid produceren talg. Talg maakt je huid en de haren die uit je huid steken vettig, waardoor ze vocht beter kunnen afstoten. Dit beschermt je lichaam beter tegen de invloeden van buiten het lichaam, en tegen uitdroging.


De zweetklieren van je huid produceren zweet. Dit zweet wordt geproduceerd om de temperatuur in het lichaam niet te hoog op te laten lopen, zoals bij zware inspanning, warm weer of beiden. Als laatste zijn er nog andere zintuigen in je lederhuid aanwezig dan de pijnzintuigen die in de opperhuid zitten. Je kunt bijvoorbeeld denken aan drukzintuigen en temperatuurzintuigen.


Onderhuids bindweefsel

De laatste laag van je huid is het onderhuids bindweefsel. In het onderhuids bindweefsel bevinden zich vetcellen. Daarin wordt, zoals je vast wel zult vermoeden, vet opgeslagen als energiebron voor later gebruik in je lichaam, en als isolatie. 

 

Temperatuurregeling van de huid

Het is heel belangrijk dat je lichaam op een constante temperatuur van 37 graden Celsius blijft. Je huid speelt een grote rol in het behouden van deze optimale temperatuur. Als je het heel koud hebt, zorgt je huid dat de haren op je huid rechtovereind gaan staan. Hierdoor blijft er lucht staan tussen de haren, wat een isolerende werking heeft. Ook de hoeveelheid vet in je onderhuids bindweefsel zorgt voor een isolerende werking. Hierdoor kun je bij een goede hoeveelheid vet minder makkelijk warmte kwijt aan je omgeving, en heb je het vaak snel koud bij te weinig vet in je huid.


Als je lichaam echt heel warm wordt, gaat het zweten. Als je zweet, komt er zweet op de huid te liggen. Omdat de huid warm is, zal dit water verdampen. Dit koelt de huid zelf af, waardoor je lichaam afkoelt.


De laatste optie waarmee je huid je lichaamstemperatuur kan beïnvloeden, is het beter of minder goed laten doorbloeden van de huid. Als je het heel erg warm hebt, zie je je huid vaak heel rood worden. Dit komt doordat de bloedvaten van je huid dan veel bloed dicht bij de oppervlakte van je huid brengen, zodat er veel warmte kan worden afgegeven aan de lucht. Het omgekeerde geldt ook: als het heel koud is buiten, zorgt je huid dat er zo min mogelijk bloed dicht bij de opperhuid stroomt. Je huid wordt dan ook heel wit. Misschien ken je dat wel als je zonder handschoenen fietst in de winter.


Bescherming van de huid

Je huid vormt letterlijk een laag, ook wel barrière genoemd, tussen de buitenwereld en de binnenkant van je lichaam. Vooral de hoornlaag - de laag van dode huidcellen uit de opperhuid - zorgt samen met de talg uit de talgklieren voor die barrière. Ziektekiemen kunnen daardoor niet zomaar het lichaam in. Daarnaast zorgt deze laag er ook voor dat als je je stoot, er niet meteen een grote beschadiging van je lichaam is. Soms ontstaat er een kleine schaafwond, maar vaak biedt de hoornlaag een goede bescherming tegen stoten. 


Aan de andere kant zorgt de hoornlaag er ook voor dat er niet te veel vocht uit je lichaam verdampt. Dit is belangrijk, want je lichaam is erg afhankelijk van genoeg vocht. Als je uitdroogt, dan verlopen allerlei lichaamsprocessen niet meer goed, waardoor je lichaam beschadigt kan raken.  


Pigment

Het laatste onderwerp is de rol van pigment in de kiemlaag bij de bescherming van je lichaam tegen ultraviolette straling. Een ander woord voor ultraviolette straling is Uv-straling. Voor de huid zijn onder andere Uv-A-straling en Uv-B-straling erg gevaarlijk. Deze straling kan je huid beschadigen, bijvoorbeeld in de zomer, als je je huid niet goed insmeert met zonnebrand. In de huid zitten speciale cellen, die pigment aanmaken. Pigment zorgt ervoor dat de huid verkleurt of een kleurtje heeft, en beschermt deels tegen deze UV-straling. Dit pigment bevindt zich in de kiemlaag van de huid.