3. Chemische reacties & verschillende stoffen

Samenvatting voor NaSk 1: Chemische reacties en verschillende stoffen

Chemische reacties

Door chemische reacties binnen in een stof is het mogelijk dat de basis stofeigenschappen veranderen in een nieuwe stof. Bij chemische reacties verdwijnen de beginstoffen en ontstaan er nieuwe stoffen. Er is een aantal chemische reacties die jullie moeten kennen op het eindexamen NaSk. Laten we ze doornemen. 

Koken

De eerste chemische reactie die ik met jullie wil bespreken noemen we voedselbereiding, oftewel koken. Voedsel bevat organische verbindingen zoals eiwitten, vetten en koolhydraten. Vaak kan ons lichaam deze verbindingen niet direct opnemen. Om ervoor te zorgen dat ons lichaam ze toch kan opnemen, verhitten wij het voedsel. Eigenlijk is koken een ontledingsreactie: de organische verbindingen die in het voedsel zitten gaan door verhitting over in andere, beter verteerbare of opneembare verbindingen. 

Roesten

Een andere chemische reactie die jullie ook zeker kennen is roesten. Roest ontstaat wanneer ijzer reageert met zuurstof in de aanwezigheid van water. 

Verbranding

Nog een chemische reactie is verbranding. Verbranding is een reactie van een brandbare stof met zuurstof. Bij verbranding komt er warmte en licht vrij. Verbranding is mogelijk bij zowel vaste stoffen, vloeistoffen of gasvormige stoffen. 

Uitharding

Het uitharden van beton is waarschijnlijk niet de chemische reactie waar je als eerste aan zou denken, maar het is er zeker een. Nadat beton is gestort begint het uithardingsproces. Dit is het chemische proces waarbij het beton hard wordt. Het uitharden van beton kan enkele dagen duren. 

Lijmen

Lijmen is het met lijm iets aan elkaar vastplakken. De lijm wordt hard door droging of door een andere chemische reactie. Hierdoor blijven materialen aan elkaar plakken. 

Carbid

Carbid is een verbinding tussen koolstof en calcium. Dit noemen we ook wel calciumcarbide. Als we koolstof en calcium mengen en verhitten, ontstaat er doormiddel van een chemische reactie carbid.

Dan hebben we nu alle soorten eigenschappen en praktische toepassingen doorgenomen. We gaan verder met de verschillende materialen. Laten we beginnen. 

Reacties van materialen

Een veel gebruikt materiaal is hout. Hout is het materiaal van de takken en de stam van een boom. Onder invloed van water kan hout gaan uitzetten of krimpen. Als er veel vocht bij hout komt zet het uit, dus wordt het groter. Als er weinig vocht aanwezig is, krimpt het hout. Als hout heel lang wordt bloot gesteld aan vocht, kan het zelfs gaan rotten. Hout wordt zoveel gebruikt voor producten omdat het goed bewerkbaar is, maar niet vervormbaar.

Kunststof

Een ander materiaal dat jullie moeten kennen is kunststof. De naam zegt het al: dit is geen natuurlijke stof. Kunststof is met een chemisch proces gemaakt. Het fijne van kunststof is dat het weerbestendig is en gemakkelijk te bewerken. We gebruiken kunststoffen bijvoorbeeld in kleding, verpakkingen en als bouwmateriaal. 

Textiel

Textiel is een materiaal dat we voornamelijk terug vinden in kleding, maar ook huishoudelijke gebruiksvoorwerpen zoals lakens of handdoeken. Textiel is een weefsel dat gemaakt wordt van draden, en het is praktisch altijd vervormbaar. 

Metaal

Metaal is een van de meest veelzijdige materialen die we gaan behandelen. Metaal is namelijk een overkoepelende term voor verschillende elementen. Voorbeelden van metalen zijn ijzer, aluminium, goud, zilver, lood en koper. Metaal is een goede geleider van warmte en elektriciteit. Metalen hebben ook een glimmend uiterlijk waardoor ze glanzen. Over het algemeen hebben metalen een hoog smeltpunt en zijn vervormbaar. Metaal is gevoelig voor water en lucht en wordt hierdoor aangetast. Dit noemen we corrosie.

De mate waarin een materiaal bestendig is tegen corrosie noemen we corrosiebestendigheid. Een voorbeeld van corrosie is bijvoorbeeld dat als metaal nat wordt, het gaat roesten. Je kunt corrosie tegen gaan door bijvoorbeeld het metaal in te vetten, te verven, te verchromen of galvaniseren. Metalen hebben heel veel toepassingen. We kunnen metaal gebruiken om machines, gereedschap of bijvoorbeeld auto’s van te bouwen. 

Steen

Steen is zoals jullie weten een harde stof. We vinden steen in de natuur, dit noemen we natuursteen, en kunnen het ook kunstmatig maken. Baksteen is bijvoorbeeld een kunstmatige steen, gemaakt van klei. Steen is een uitstekende stof om bijvoorbeeld huizen van te bouwen, want steen is niet brandbaar en niet oplosbaar in water. Ook is steen moeilijk vervormbaar.  

Beton

Beton is een steenachtig materiaal, dat bestaat uit een mengsel van water, cement en grind. Beton is net zoals steen niet vervormbaar, wat een reden is waarom het een goed materiaal is om bijvoorbeeld wegen van te maken. 

Glas

Dan eindigen we het meest breekbare materiaal: glas. Glas is een harde, breekbare, doorzichtige stof. Glas is vervormbaar en wordt onder andere gebruikt om drinkglazen en ramen van te maken. 

Een laatste tip van de docent: probeer om per materiaal goed te onthouden of deze vervormbaar, moeilijk vervormbaar of niet vervormbaar is.