In deze video voor geschiedenis behandelen we het eerste deel van de verlichtingsideeën en de democratische revolutie. We zullen inzoomen op de wetenschappelijke revolutie, het rationalisme, empirisme, verlicht absolutisme en het verschil tussen gematigde verlichte denkers en radicaal verlichte denkers. Goed opletten dus!
1. Een veranderende samenleving
Gegeven door:
Sjors de Slager
Beschrijving
Begrippen
Examenvragen
Adel
Mensen die vanwege hun afkomst behoren tot een groep invloedrijke mensen in de maatschappij. Mensen van adel hebben een bevoorrechte positie
Empirisme
Een filosofische stroming waarin gesteld wordt dat kennis uit de ervaring komt. Het is de tegenstelling van het rationalisme
Franse revolutie
Een politieke omwenteling aan het eind van de 18e eeuw, waarbij de Franse monarchie werd afgeschaft en de Eerste Franse Republiek werd opgericht
Rationalisme
Een filosofische richting die de rede, het denken (en dus niet de zintuiglijke ervaring) beschouwt als de enige bron van ware kennis. Het is de tegenstelling van het empirisme
Verlicht absolutisme
Absolutisme waarbij de vorst zich niet meer beroept op zijn goddelijk recht op de troon, maar op zijn nut voor het volk
Verlichting
Een intellectuele beweging die ernaar streefde om de mensen te bevrijden van hun onmondigheid
Wetenschappelijke revolutie
en periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën. Er werden in deze periode veel ontdekkingen gedaan op het gebied van natuurkunde, scheikunde, wiskunde, astronomie en fysiologie
Gematigde verlichte denkers
Gematigde verlichte denkers zochten naar een evenwicht tussen rationalisme en traditie
Radicale verlichte denkers
Deze groep vond dat de enige manier om tot een nieuw wereldbeeld te geraken was door het invoeren van democratie, gelijkheid en vrijheid van meningsuiting
Standenmaatschappij
In een standenmaatschappij bestond de samenleving uit drie standen: de geestelijkheid, de adel en de boeren/burgerij. De stand waarin je geboren was bepaalde je maatschappelijke positie
Tolerantie
Een term die aangeeft in welke mate mensen die afwijken van de norm geaccepteerd worden in de maatschappij
Gebruik bron 6.
In dit bronfragment komen de ideeën van de Franse filosoof Diderot naar voren.
Licht dit toe door, telkens met een verwijzing naar de bron:
- uit te leggen tot welke stroming in de Verlichting Diderot gerekend kan worden en
- aan te geven dat Diderot inspirator zal zijn geweest voor abolitionisten.
Bron 6:
In 1771 publiceert ontdekkingsreiziger Louis Antoine de Bougainville een beschrijving van zijn reis naar het eiland Tahiti in de Stille Zuidzee. De Franse filosoof Denis Diderot schrijft als reactie op dit boek een verhaal, waarin De Bougainville wordt toegesproken door een oude Tahitiaan:
Als er een Tahitiaan zou landen op jouw kust en op jullie stenen of in de bast van jullie bomen zou krassen: "Dit land is van de bewoners van Tahiti", wat zou jij dan denken? Jij bent de sterkste, en wat maakt dat uit? Toen wij zo'n armzalig dingetje waar je schip vol mee zit meenamen, schreeuwde je moord en brand en nam je wraak; en tegelijkertijd heb je in je hart al plannen gemaakt om een hele landstreek te stelen! Jij bent geen slaaf, je zou liever sterven dan dat te worden, maar ons wil je wel tot slaven maken! Denk je soms dat een Tahitiaan zijn vrijheid niet weet te verdedigen en daarvoor weet te sterven? De man die je wilt overmeesteren als was hij een redeloos wezen, die Tahitiaan, is je broeder.
Kern van een juist antwoord is:
- Diderot maakt duidelijk dat hij van mening is dat Tahitianen dezelfde rechten hebben als Fransen, waaruit blijkt dat hij uitgaat van gelijkheid / vrijheid als universeel geldende waarde, wat past bij de radicale stroming in de Verlichting
- Diderot maakt duidelijk dat hij slavernij afkeurt, waarmee hij de afschaffers van slavernij (de abolitionisten) zal hebben geïnspireerd
C1: Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale samenleving, 1650 - 1789?
1. Een veranderende samenleving
2. Grote verlichte denkers
C2: In welke mate is de Franse Revolutie verlicht te noemen?
C3: Welke invloed had de Verlichting op de politieke cultuur?
