Geschiedenis

1. Een veranderende samenleving

Gegeven door:
Sjors de Slager
Beschrijving Begrippen Examenvragen

In deze video voor geschiedenis behandelen we het eerste deel van de verlichtingsideeën en de democratische revolutie. We zullen inzoomen op de wetenschappelijke revolutie, het rationalisme, empirisme, verlicht absolutisme en het verschil tussen gematigde verlichte denkers en radicaal verlichte denkers. Goed opletten dus!

Adel

Mensen die vanwege hun afkomst behoren tot een groep invloedrijke mensen in de maatschappij. Mensen van adel hebben een bevoorrechte positie

Empirisme

Een filosofische stroming waarin gesteld wordt dat kennis uit de ervaring komt. Het is de tegenstelling van het rationalisme

Franse revolutie

Een politieke omwenteling aan het eind van de 18e eeuw, waarbij de Franse monarchie werd afgeschaft en de Eerste Franse Republiek werd opgericht

Rationalisme

Een filosofische richting die de rede, het denken (en dus niet de zintuiglijke ervaring) beschouwt als de enige bron van ware kennis. Het is de tegenstelling van het empirisme

Verlicht absolutisme

Absolutisme waarbij de vorst zich niet meer beroept op zijn goddelijk recht op de troon, maar op zijn nut voor het volk

Verlichting

Een intellectuele beweging die ernaar streefde om de mensen te bevrijden van hun onmondigheid

Wetenschappelijke revolutie

en periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën. Er werden in deze periode veel ontdekkingen gedaan op het gebied van natuurkunde, scheikunde, wiskunde, astronomie en fysiologie

Gematigde verlichte denkers

Gematigde verlichte denkers zochten naar een evenwicht tussen rationalisme en traditie

Radicale verlichte denkers

Deze groep vond dat de enige manier om tot een nieuw wereldbeeld te geraken was door het invoeren van democratie, gelijkheid en vrijheid van meningsuiting

Standenmaatschappij

In een standenmaatschappij bestond de samenleving uit drie standen: de geestelijkheid, de adel en de boeren/burgerij. De stand waarin je geboren was bepaalde je maatschappelijke positie

Tolerantie

Een term die aangeeft in welke mate mensen die afwijken van de norm geaccepteerd worden in de maatschappij

Gebruik bron 6.

In dit bronfragment komen de ideeën van de Franse filosoof Diderot naar voren.

Licht dit toe door, telkens met een verwijzing naar de bron:

  • uit te leggen tot welke stroming in de Verlichting Diderot gerekend kan worden en
  • aan te geven dat Diderot inspirator zal zijn geweest voor abolitionisten.

Bron 6:

In 1771 publiceert ontdekkingsreiziger Louis Antoine de Bougainville een beschrijving van zijn reis naar het eiland Tahiti in de Stille Zuidzee. De Franse filosoof Denis Diderot schrijft als reactie op dit boek een verhaal, waarin De Bougainville wordt toegesproken door een oude Tahitiaan:

Als er een Tahitiaan zou landen op jouw kust en op jullie stenen of in de bast van jullie bomen zou krassen: "Dit land is van de bewoners van Tahiti", wat zou jij dan denken? Jij bent de sterkste, en wat maakt dat uit? Toen wij zo'n armzalig dingetje waar je schip vol mee zit meenamen, schreeuwde je moord en brand en nam je wraak; en tegelijkertijd heb je in je hart al plannen gemaakt om een hele landstreek te stelen! Jij bent geen slaaf, je zou liever sterven dan dat te worden, maar ons wil je wel tot slaven maken! Denk je soms dat een Tahitiaan zijn vrijheid niet weet te verdedigen en daarvoor weet te sterven? De man die je wilt overmeesteren als was hij een redeloos wezen, die Tahitiaan, is je broeder.

C1: Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale samenleving, 1650 - 1789?

C2: In welke mate is de Franse Revolutie verlicht te noemen?

C3: Welke invloed had de Verlichting op de politieke cultuur?