4. Einde Tweede Wereldoorlog en het begin van de Koude Oorlog

Samenvatting voor geschiedenis - Einde Tweede Wereldoorlog en begin Koude Oorlog

Wat waren de gevolgen van het verliezen van de Tweede Wereldoorlog?

De belangrijkste gevolgen voor de Duitsers van het verliezen van de Tweede Wereldoorlog waren dat het land sociaal, economisch, politiek en moreel ontwricht was. Dit hield in dat heel Duitsland op z’n kop lag. De Duitsers hadden geen vertrouwen meer in hun land en schaamden zich voor wat er gebeurd was. De veroverde delen land werden teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaren. 

Dit betekende dat veel Duitsers die in de veroverde gebieden woonden zich niet meer thuis voelden en terug wilden om weer in Duitsland te kunnen wonen. Samen met een grote stroom van terugkerende soldaten en slachtoffers van het naziregime waren er ongeveer 10 miljoen mensen die terugkeerden naar Duitsland. Deze mensen werden Heimatvertriebene genoemd. 

Conferentie van Jalta

In dit huidige Duitsland was er na de Tweede Oorlog een hoop ongeregeldheid. Er was geen politieke macht, belangrijke steden waren verwoest: kortom, de economie en politiek van Duitsland waren gesloopt. Dit probleem was al voorzien door de geallieerden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. In februari 1945 hadden de geallieerden namelijk een vergadering gehouden, waarin werd overlegd hoe het verder zou moeten gaan met Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Deze vergadering werd de Conferentie van Jalta genoemd.

Het was inmiddels duidelijk dat Duitsland de oorlog verloren had. Tijdens de Conferentie van Jalta besloten Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Frankrijk dat Duitsland opgedeeld zou moeten worden in vier bezettingszones. Duitsland had zich onvoorwaardelijk overgegeven in mei 1945. De geallieerden hadden in februari 1945 al door dat Duitsland de oorlog niet meer kon winnen. Hitler wilde echter niet opgeven, terwijl hij de oorlog allang verloren had. Uiteindelijk pleegde Hitler zelfmoord toen de geallieerden Duitsland helemaal geïnfiltreerd hadden. Ook hij zag in dat de oorlog verloren was. 

Opdeling van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de conferentie van Potsdam werden de definitieve afspraken gemaakt over hoe het verder moest gaan met Duitsland. Deze conferentie van Potsdam vond plaats in de zomer van 1945. De plannen die gemaakt waren tijdens de conferentie van Jalta in mei 1945 werden verder uitgewerkt. Duitsland werd opgedeeld in vier bezettingszones, net als de stad Berlijn. Het idee hierachter was om staatsgrepen te voorkomen en om Duitsland te kunnen controleren. 

Kapitalisme vs. communisme

De geallieerde landen hadden verschillende opvattingen over hoe Europa weer opgebouwd moest worden en hoe de vrede het best bewaard kon blijven. Dit zorgde voor spanningen tussen de westerse geallieerden en de Sovjet-Unie. De Amerikanen waren van mening dat het kapitalistische systeem het beste was voor Europa, terwijl de Sovjet-Unie het communistische systeem aanhing en dit de beste oplossing vond voor Europa. Engeland en Frankrijk kozen de kant van het kapitalisme, dus die van Amerika. 

Ontstaan Koude Oorlog

In de gebieden die bevrijd waren door de Sovjet-Unie wilde Josef Stalin, de leider van de SU, communistische regimes installeren. De Amerikanen zagen dit als een bedreiging voor hun idee van kapitalisme en democratie en probeerden hier dus een stokje voor te steken. De SU zag juist de toenemende invloed van het kapitalistische systeem met vrije handel in Europa als een vorm van westers imperialisme. De argwaan van de grote wereldmachten tegenover elkaar nam steeds meer toe. De VS en de SU waren beiden bang dat hun tegenstander te veel invloed zou krijgen in het verzwakte Europa. De Koude Oorlog was een feit en is dus ontstaan door de angst die de twee grootmachten tegenover elkaar hadden. 

Waaruit bestond de containmentpolitiek van de VS?

Het laatste onderwerp van de video gaat over de Amerikaanse politieke tactiek om het communisme en daarmee de macht van de Sovjet-Unie te beperken in Europa. Deze vorm van buitenlandse politiek werd de containmentpolitiek genoemd. Containment betekent het in bedwang houden van het iets, in dit geval het communisme. Er zijn twee belangrijke maatregelen die de Amerikanen troffen om het communisme te beperken en daarmee democratieën te kunnen vestigen in West-Europa. 

Trumandoctrine

Onder leiding van de president Harry Truman werd een nieuw buitenland-beleid ingevoerd in Amerika. Dit wordt de Trumandoctrine genoemd en is de eerste belangrijke maatregel. Het buitenlandse politieke beleid van de Amerikanen was nu volledig gefocust op het in het bedwang houden van het communisme. Dit hield in dat de VS zou ingrijpen in landen waar het communisme meer macht kreeg. De Verenigde Staten stuurden dan financiële, politieke of militaire hulp. In 1947 werd de Truman-doctrine ingevoerd. 

Marshallplan

In 1948 kwam de VS met een tweede maatregel om Europese landen welvarender te maken en hiermee de verleiding van het communisme te beperken. Dit wordt het Marshallplan genoemd. Deze hulp bestond uit geld, goederen en grondstoffen. Buiten het beperken van het communisme had het Marshallplan ook andere voordelen voor de VS. Europese landen werden namelijk rijker en konden meer producten kopen van Amerikaanse bedrijven. De export van de VS zou hierdoor toenemen. 

Een ander punt van het Marshallplan was het aanmoedigen van Europese samenwerking. Omdat het makkelijker was voor de VS om de Europese landen in het geheel te steunen en niet afzonderlijk, werd er verantwoordelijkheid gelegd bij de Europese landen om samen uit te zoeken hoe ze gebruik zouden maken van het Marshallplan. De samenwerking van de Europese landen zou leiden tot het ontstaan van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Dit kan gezien worden als het begin van de Europese Unie. Door de EGKS werden de Europese landen economisch afhankelijk van elkaar en zou de verleiding om een oorlog te starten afnemen. 

Het Marshallplan was voor alle Europese landen bedoeld, maar de Oost-Europese landen mochten hier geen gebruik van maken van de Sovjet-Unie. Dit kwam doordat de Oost-Europese landen binnen de invloedssferen van de SU viel. De SU accepteerde geen financiële hulp van haar vijand.