5. Ontstaan van de BRD en de DDR

Samenvatting voor geschiedenis - Ontstaan van de BRD en de DDR

Hoe werd Duitsland opgesplitst?

De BRD was de westelijke staat en de DDR was de oostelijke staat in het nieuwe Duitsland. In 1948 werd de Duitse Mark ingevoerd in de bezettingszones van de westelijke geallieerden. De Verenigde Staten, Engeland en Frankrijk hadden dit gedaan met de gedachte om Duitsland economisch sterker te maken. De oude valuta was namelijk door inflatie minder betrouwbaar geworden. 

Blokkade van Berlijn

De Sovjet-Unie voerde de nieuwe Duitse Mark niet in, in haar gebied. Stalin zag het invoeren en de economische samenwerking van de westerse bezettingszones als een bedreiging voor het communisme. De reactie van de SU op het invoeren van de Duitse Mark was het afsluiten van alle toegangswegen naar West-Berlijn. Dit kon de SU doen omdat Berlijn in Oost-Duitsland was; in het bezit van de SU. De westerse geallieerden konden niet meer in Berlijn komen, wat ook gold voor goederen en etenswaren. 

Luchtbrug

Om de bevolking van West-Berlijn toch te kunnen bevoorraden werden vliegtuigen ingeschakeld. Dit werd de luchtbrug genoemd. Zonder de vliegtuigen was een deel van de bevolking van West-Berlijn verhongerd. De blokkade van Berlijn was van juni 1948 tot mei 1949. De westerse geallieerden waren geschrokken van de harde aanpak van de SU. Ze kwamen tot de realisatie dat er samengewerkt moest worden om het Sovjet gevaar te kunnen beperken. 

Internationale samenwerking

Er kwam een internationale samenwerking tot stand. In 1949 werd de NAVO opgericht. De Noord-Atlantische verdragsorganisatie werd opgericht door de Verenigde Staten en een paar West-Europese landen. De NAVO is gericht op militaire samenwerking. De deelnemers van dit verdrag beschermen elkaar als ze aangevallen worden. Een aanval op een NAVO-lid wordt gezien als een aanval op alle NAVO leden. 

De samenwerking van de Westerse landen werd ook in Duitsland zichtbaar. De drie westerse bezettingszones in Duitsland werden samengevoegd in 1949. Er ontstond een nieuwe grondwet en bij deze was de Bondsrepubliek Duitsland een feit. Niet lang daarna zou de SU volgen door van haar bezettingszone de Duitse Democratische Republiek te maken. 

Beleid van de BRD

De Bondsrepubliek Duitsland werd geleid door Konrad Adenauer. Hij was de bondskanselier van de BRD. Het beleid van Adenauer was gericht op het zorgen voor een snelle integratie van de BRD in het westen. In 1952 sloot de BRD zich aan bij de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, deze gemeenschap wordt ook wel gezien als de voorloper van de Europese Unie. Hierna, in 1955, sloot de BRD onder leiding van Adenauer zich aan bij de NAVO. De samenwerkingsverdragen zorgden voor een hechte band met het westen. Tot ieders verbazing ging het economisch erg goed met de BRD. In de jaren 50 groeide de BRD uit tot een stabiele democratie. 

Waardoor groeide de economie in de BRD?

Deze verrassende groei van de economie in de BRD wordt het Wirtschaftswunder genoemd. Dit betekent economisch wonder in het Duits. Er waren twee belangrijke oorzaken voor de economische groei in de BRD. De eerste oorzaak was dat de BRD hulp kreeg bij het economische herstel van de Verenigde Staten, door middel van het Marshallplan. De tweede oorzaak die positief was voor de economie was het overstappen op een nieuwe munteenheid, genaamd de Duitse mark. Het Wirtschaftswunder bracht loonstijgingen met zich mee en verbeteringen van sociale voorzieningen. 

Streven naar een Duitse eenheid

Adenauer erkende de DDR niet; hij streefde namelijk naar het ideaal van een Duitse eenheid. Om de Duitse eenheid te kunnen waarborgen, was Adenauer van mening dat andere landen de DDR ook niet moesten erkennen. Het idee was dat de DDR zou verzwakken omdat ze geen internationale samenwerking hadden met andere landen. En uiteindelijk zouden de burgers van de DDR inzien dat het kapitalistische systeem van de BRD beter werkte. Het verschil in rijkdom en welvaart zou moeten leiden tot een opstand van de inwoners uit de DDR en deze onvrede zou moeten zorgen voor de Duitse eenheid. 

Beleid van de DDR

Laten we het nu hebben over de andere staat in Duitsland. De DDR was gevestigd in het oosten van Duitsland en viel onder het gezag van de Sovjet-Unie. In de DDR werd daarom een communistische volksrepubliek opgericht, onder leiding van Walter Ulbricht. In de loop van de jaren vijftig werd de DDR een totalitaire dictatuur, naar het voorbeeld van de Sovjet-Unie. 

Comecon

Om de DDR en andere Oost-Europese communistische landen financieel te ondersteunen, richtte de Sovjet-Unie in 1949 Comecon op. Dit staat voor Council for Mutual Economic Assistance, en leek heel erg op het Amerikaanse Marshallplan. Nadat de BRD zich in 1955 had aangesloten bij de NAVO kwam er reactie vanuit de Sovjet-Unie. Het Warschaupact werd opgericht in hetzelfde jaar. Dit was een militair bondgenootschap tussen landen uit het Oostblok en dus de communistische tegenhanger van de NAVO. Door de deelname van de DDR aan Comecon en aan het Warschaupact maakte de DDR volledig deel uit van het Oostblok. 

Opstand in de DDR

Een groot deel van de bevolking van de DDR was niet tevreden over het beleid dat gevoerd werd in de DDR. In 1953 ontstond er een opstand tegen het communistische regime van de DDR. Tijdens deze opstand waren ongeveer 1 miljoen mensen aan het demonstreren om de regering af te laten treden en om vrije verkiezingen te waarborgen. De demonstratie in Oost-Berlijn werd op een gewelddadige manier met de grond gelijk gemaakt. Door de mislukte opstand zou de overheid van de DDR veel strenger haar macht handhaven. 

Controle door de Stasi

De bevolking van de DDR werd onder strenge controle gehouden door de Staatssicherheitsdienst, ook wel de Stasi genoemd. Economisch gezien was DDR niet zo succesvol als de BRD. Dit kwam doordat de Sovjet-Unie herstelbetaling eiste voor verliezen die geleden waren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een tweede reden voor een zwakke economie in de DDR was dat het economisch systeem dat was ingesteld niet werkte. Het systeem was gebaseerd op een planeconomie. Dit betekende dat er geen marktwerking was, de overheid gaf aan wat er aangeboden werd en dus wat er geproduceerd zou worden. 

Berlijnse muur

Op zoek naar politieke en economische vrijheden vluchtten DDR-burgers naar het westen. Vooral na de demonstratie van 1953 kwam een grote vluchtelingenstroom tot stand. Dit was natuurlijk niet gunstig voor het imago van de leiders van de DDR en die van de Sovjet-Unie. De vluchtelingenstroom had gevolgen voor de economie van de DDR, omdat er een tekort aan arbeiders tekort ontstond. 

De leiders van de Sovjet-Unie en van de DDR voelden zich genoodzaakt om het vluchtelingenprobleem op te lossen. Dit deden zij door een muur dwars door Berlijn heen te plaatsen. Deze muur zorgde voor een scheiding tussen Oost en West-Berlijn. De Berlijnse muur was meer dan een muur alleen. Het was een enorme constructie waar wachttorens omheen stonden, en op de grond voor de muur lagen landmijnen. De muur deed zijn werk en de vluchtelingenstroom nam af. 

De Verenigde Staten erkenden de invloedssfeer van de Sovjet-Unie in Oost-Duitsland en grepen niet in. Populair maakte de DDR en de Sovjet-Unie zich echter niet bij de bevolking met het bouwen van de muur in 1961. De Berlijnse muur zou het symbool worden van de Koude Oorlog en uiteindelijk afgebroken worden in 1989.