In deze samenvatting voor maatschappijwetenschappen gaan we het hebben over verhoudingen tussen landen en hun machtsverhoudingen. We bespreken wat een staat is, de wereld als global village en globalisering. Ook gaan we in op de theorieën achter de economische ontwikkeling van staten. Gebruik deze uitleg om te leren voor toetsen, SE's of het eindexamen!
9. Staten en hun veranderende machtsverhoudingen, ook economisch

Een land met een eigen onafhankelijk bestuur, en met een hiërarchische, politieke organisatie die gezag uitoefent over de plaatselijke bevolking.
Meestal wordt een land bedoeld waarvan de overheid niet langer functioneert.
In een samenleving kan je macht onderscheiden in 3 verschillende soorten: Uitvoerende macht, Rechtelijke macht en wechtgevende macht. Dit is er zodat er geen misbruik gemaakt kan worden van macht.
Een werelddorp, omdat de hele wereld te bereiken is, door betere communicatie en vervoer.
Een toenemend proces van economische, culturele en politieke integratie op mondiaal niveau.
In supranationale organisaties worden bepaalde bevoegdheden van de nationale staten overgedragen naar een autoriteit die boven de nationale staten staat.
Een acroniem uit de economie dat verwijst naar de landen Brazilië, Rusland, India en China, landen die zich in een vergelijkbaar stadium van economische ontwikkeling bevinden.
Een economisch systeem waarin de meeste goederen door de producenten voor de consumptie door anderen worden gemaakt en worden verdeeld via een systeem van handel (op de letterlijke of spreekwoordelijke markt)
Systeem waarin uitsluitend de staat, door middel van de politie of het leger, het recht heeft om geweld toe te passen
Belastingmonopolie is het alleenrecht om belastingen te heffen. Een staat wordt door concrete taken en uitgaven gedwongen geld uit hun gebied te halen, dit doet zij onder andere door beslag te leggen op de economie
Het kapitalisme is een economisch systeem dat in veel landen gebruikt wordt. In het kort houdt het in dat bedrijven in particulier bezit zijn en proberen zoveel mogelijk winst te maken. Het kapitalisme wordt door sommigen een moreel economische uitbuitingssyteem genoemd
Evolutionisme is het idee dat er wetmatigheden te ontdekken zijn in de evolutie van historische ontwikkelingen die zou verlopen van eenvoudige, primitieve tot steeds ingewikkelder en complexere vorm
Een multinationale onderneming of kortweg multinational is een bedrijf dat in meerdere landen tegelijk geregistreerd en/of werkzaam is. In al deze landen produceert en/of verkoopt ze goederen en/of diensten
Deze theorieën sluiten aan bij het marxisme en het conflict-paradigma. Ze zeggen ook dat de ongelijkheid tussen de staten mede komt door de sociale ongelijkheid binnen die arme landen, waar kapitalistische verhoudingen heersen
Ondanks dat goud een zeer waardevol metaal is, behoren veel landen met goudvelden tot de economisch minder ontwikkelde landen. In
theorieën over (onder)ontwikkeling van landen worden evolutionaire theorieën en afhankelijkheidstheorieën onderscheiden. Er zijn maatregelen te bedenken om goudwinning meer ten goede te laten komen aan de economische ontwikkeling van het land dat goud wint. Een maatregel kan zijn: het vragen van een hogere goudprijs.
a. Leg uit dat het nemen van deze maatregel niet aannemelijk is, geredeneerd vanuit de afhankelijkheidstheorieën. Gebruik in je uitleg een kenmerk van de afhankelijkheidstheorieën.
b. Formuleer een andere maatregel om de economische ontwikkeling van het land dat goud wint te bevorderen, geredeneerd vanuit de
evolutionaire theorieën.
c. Leg uit dat het nemen van jouw maatregel wel aannemelijk is, geredeneerd vanuit de evolutionaire theorieën. Gebruik in je uitleg een kenmerk van de evolutionaire theorieën.
Voorbeeld van een juist antwoord:
a
• Volgens de afhankelijkheidstheorieën zijn de machtsverhoudingen tussen de meer ontwikkelde en onderontwikkelde landen scheef. Daarom zal het land dat goud wint geen hogere goudprijs kunnen afdwingen van meer ontwikkelde landen. Geredeneerd vanuit deze theorieën zal het nemen van deze maatregel dus niet aannemelijk zijn
b
• Een maatregel kan zijn: het innoveren en moderniseren van goudwinningsmethoden om goudwinning efficiënter en sneller te laten verlopen
c
• Volgens de evolutionaire theorieën ontwikkelen staten zich volgens een patroon van geleidelijkheid. Onderontwikkelde landen moeten zich nog moderniseren. Door het moderniseren van goudwinningsmethoden kan de goudwinning ten goede komen aan de economische ontwikkeling van het land dat goud wint. Geredeneerd vanuit deze theorieën zal het nemen van deze maatregel dus aannemelijk zijn