20. Politieke stromingen over de veranderingsprocessen

Gegeven door:

Rogier Proper

Beschrijving Begrippen Examenvragen

In deze samenvatting voor maatschappijwetenschappen gaan we het hebben over opvattingen van globalisering en individualisering. We bekijken dit vanuit verschillende politieke ideologieën: het confessionalisme, het liberalisme en de sociaaldemocraten. Je kunt deze uitleg gebruiken om te leren voor toetsen, SE's en het eindexamen.

Globalisering

Globalisering is een proces dat zowel economische, technologische, institutionele en sociale ontwikkelingen omvat. Kenmerkend voor het proces van politieke globalisering politieke is dat doordat landen meer gaan samenwerken, het makkelijker wordt om bijvoorbeeld handel te drijven of bijvoorbeeld te reizen van het ene land naar de andere

Individualisme

Individualisme is een filosofisch standpunt waarbij de gedachtegangen en de rechten van het individu boven het belang van de gemeenschap worden geplaatst

Supranationalisme

Supranationalisme is een wijze van samenwerking en besluitvorming in politieke gemeenschappen bestaande uit verschillende staten. In supranationale organisaties worden bepaalde bevoegdheden van de nationale staten overgedragen naar een autoriteit die boven de nationale staten staat

Confessionalisme

Confessionalisme is de godsdienstige opvatting die de geloofsbelijdenis als het belangrijkste binnen de religie beschouwt

Liberalisme

Het liberalisme heeft als uitgangspunt zo veel mogelijk vrijheid van het individu zolang hij de vrijheid van anderen niet beperkt. Liberalen streven naar een samenleving waarin burgers grote vrijheden genieten, zoals de burgerrechten die het individu beschermen en de macht van de staat en de kerk beperken

Sociaaldemocratie

De sociaaldemocratie is van oorsprong een parlementair ingestelde variant van de bredere socialistische beweging, die door middel van verkiezingen en hervormingen van het kapitalisme tot een samenleving met meer gelijkheid wil komen

Consumptiemaatschappij

Een consumptiemaatschappij is een samenleving waar vrije tijd overwegend wordt gebruikt om goederen of diensten te verwerven, om daarover na te denken en om te pronken met aangeschafte goederen

Vrijhandel

Vrijhandel is internationale handel zonder handelsbelemmeringen. Als er geen sprake is van protectionistische maatregelen kunnen landen gemakkelijk onderling producten met elkaar verhandelen

Marktmechanisme

Als we spreken van het marktmechanisme dan hebben we het over het geheel van vraag en aanbod

Rentmeesterschap

Zorg en belangstelling vanuit een christelijke achtergrond voor het milieu, Gods schepping en bijgevolg ook voor de mens; een bijzondere band met de grond en de natuur

Rationalisering

Rationalisatie of rationalisering in de sociologie is de overgang van een traditionele naar een rationele samenleving. Daarbij wordt de werkelijkheid in toenemende mate gesystematiseerd en geordend om de beheersbaarheid en voorspelbaarheid te vergroten

Democratisering

Democratisering is het vergroten van inspraak en medezeggenschap in een organisatie, meer specifiek in het bestuur van een overheid. Het is hierbij het proces om van een autoritaire samenleving te komen tot een democratie

Het Nederlandse pensioenstelsel is gebaseerd op drie pijlers:

Pijler 1. De AOW (Algemene Ouderdomswet) is een basispensioen van de overheid. Iedereen die de AOWleeftijd heeft bereikt en in Nederland

woont of heeft gewoond, heeft hier recht op. De Belastingdienst int de premies volksverzekeringen tegelijk met de inkomstenbelasting. Men

ontvangt het AOW-pensioen vanaf de dag dat men de AOW-leeftijd heeft bereikt.

Pijler 2. De tweede pijler betreft het aanvullend pensioen, dat vrijwel alle werknemers via het betalen van premies verplicht opbouwen via hun

werkgever. Binnen de aanvullende pensioenen is solidariteit tussen groepen mensen decennialang min of meer vanzelfsprekend geweest: de

deelnemers aan een pensioenfonds vormen een collectief en bouwen gezamenlijk een kapitaal op waar later hun pensioen uit wordt betaald.

Pijler 3. En daarbovenop kunnen burgers een individuele pensioenverzekering afsluiten bij een verzekeringsmaatschappij.

Bron: J.H. Tamerus, (2011) en Sociaal en Cultureel Planbureau, augustus 2015

Het Nederlandse pensioenstelsel berust op drie pijlers.

Leg voor elke pijler uit welke politieke stroming daarin het meest herkenbaar is. Gebruik in je uitleg een uitgangspunt van de betreffende stroming

18. Het ontstaan van de moderne Westerse samenleving

19. Veranderingen in Vorming, Verhoudingen en Binding

20. Politieke stromingen over de veranderingsprocessen

Welkom bij de laatste samenvatting over maatschappijwetenschappen! Heb jij onze andere overzichten van de leerstof nog niet gezien? Neem dan vooral een kijkje! We gaan het nu hebben over de standpunten van politieke stromingen over de veranderingsprocessen.

Opvattingen van politieke stromingen over globalisering

Men vraagt zich af wat de gevolgen zijn van toenemende globalisering voor de sociale cohesie in de moderne samenleving. Vragen die hierbij aan bod komen gaan over:

- Het verdwijnen van maatschappelijke solidariteit door individualisme.

- De overheveling van nationale bevoegdheden naar super internationale instanties (EU of de VN).

- De bedreiging van oorspronkelijke culturen als gevolg van de alsmaar dominanter wordende westerse cultuur.

- Gevolgen van mondiale ecologische problematiek.

Aanhangers van de politieke stromingen nemen daarover standpunten in vanuit hun ideologie. We kijken naar drie.

Confessionalisme

Voor confessionelen, gelovigen, ligt de verantwoordelijkheid voor het samenleven en voor de zorg voor elkaar in de eerste plaats in de lokale gemeenschap. Zij vinden dat je het best aan de eigen lokale gemeenschap kan vasthouden, terwijl men z’n blik over de landsgrenzen richt, op Europa of daarbuiten. De verbondenheid met mensen gaat namelijk ook over deze grenzen heen. Verder is er een christelijke opvatting die zegt dat de mensen een soort rentmeesterschap uitoefenen op aarde. Ze lenen de aarde van God en hebben de plicht voor die aarde te zorgen en hem onbeschadigd te laten. Daarom zouden mensen keuzes moeten maken, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de bodemschatten en grondstoffen niet uitgeput raken en dat de natuur beschermd wordt.

Liberalisme

Liberalen vinden het belangrijk om het particulier eigendom te bevorderen en ondernemerschap te stimuleren. Ze zijn groot voorstander van vrijhandel tussen staten.

- Liberalen hebben veel meer vertrouwen in het vrije marktmechanisme dan bijvoorbeeld sociaaldemocraten, en ze hebben minder behoefte om negatieve gevolgen van de globalisering te bestrijden via regelgeving en overeenkomsten.

- Europese samenwerking zien liberalen dan ook als een effectief middel om vrijheid, welvaart en veiligheid te vergroten.

- Liberalen hechten grote waarde aan de groei van wetenschappelijke kennis en technologische vooruitgang, ten behoeve van handel en industrie, maar ook op het gebied van de duurzame zorg voor natuur, milieu en energievoorziening.

Sociaaldemocraten

Sociaaldemocraten willen een Europese en internationale beweging die zich verzet tegen:

- Schending van mensenrechten;

- Onredelijke ongelijkheid van inkomen en macht;

- Armoede;

- Discriminatie;

- Uitputting en vervuiling van het milieu.

Zij vinden een sterke economie en een vitale markt van belang, maar deze arbeids- en handelsmarkt moet begrensd worden door kaders zoals:

- Sociale rechtvaardigheid;

- Democratische verantwoording;

- Publiek belang in plaats van privébelang;

- Culturele ontwikkeling zonder winstoogmerk.

Zij vinden in tegenstelling tot de liberalen wel dat de eventuele negatieve gevolgen van globalisering bestreden moeten worden via internationale regelgeving en overeenkomsten. Sociaaldemocraten vinden dat in de mondiale economie duurzaam gebruik moet worden gemaakt van ruimte en grondstoffen.

Opvattingen van politieke stromingen over individualisering

De discussies over de gevolgen van het voortgaande proces van individualisering gaan veelal over de vraag welke gevolgen individualisering heeft voor de identiteitsontwikkeling van individuen en groepen in de moderne samenleving. Vragen die hierbij aan bod komen zijn:

- Hoe kun je het begrip ‘levensstijl’ gebruiken als uitdrukking van iemands identiteit?

- Wat is de rol van individualisering bij het ontstaan van de consumptiemaatschappij?

Confessionalisme

Confessionelen constateren dat ontwikkelingen als individualisering tot onbehagen leiden. Zij willen juist dat onderlinge verbondenheid sterker wordt gemaakt tussen mensen. Ook door de hoeveelheid aan culturen die in ons land naast en met elkaar leven, is het vormen van een gemeenschap moeilijker geworden. Confessionelen hebben het daar moeilijk mee:” We leven niet alleen voor onszelf, maar we zijn pas mens door met elkaar te leven,” zeggen ze.

Liberalisme

Liberalen willen een Nederland waar mensen de ruimte krijgen om iets bijzonders te maken van hun leven. Liberalen willen mensen niet afhankelijk maken van de overheid, maar hen helpen op eigen benen te staan. Liberalen beschouwen de individuele vrijheid, zowel in geestelijk als in materieel opzicht, als het hoogste goed.

Sociaaldemocraten

Sociaaldemocraten waarderen de sterk toegenomen mogelijkheden van individuele variatie in levensstijlen. Maar deze culturele emancipatie, stelt ook hoge eisen aan de tolerantie van mensen. Men moet respectvol met elkaar omgaan, juist als iemand ‘anders’ is.

Dit was alweer de maatschappijwetenschappen samenvatting over opvattingen van politieke stromingen over globalisering en individualisering. Wil jij nog meer te weten komen hierover? Kijk dan onze kennisclip! Door te leren met Digistudies ben jij helemaal klaar voor het eindexamen 2022.