Deze uitlegvideo voor het centraal examen Nederlands gaat over signaalwoorden. Signaalwoorden zijn belangrijke woorden die je moet kunnen herkennen en begrijpen.
Samenvatting voor Nederlands - Signaalwoorden
Door het gebruik van signaalwoorden is een tekst makkelijker te begrijpen. Ze geven structuur aan de tekst en zorgen voor verbanden tussen de zinnen en voor samenhang tussen de alinea's. Het signaalwoord vertelt je wat de zinnen of alinea's met elkaar te maken hebben.
Signaalwoorden zeggen eigenlijk: ‘Let op! Er komt nu een verduidelijking van de vorige tekst aan!’ Zoals je in het schema hieronder ziet, passen er verschillende tekstverbanden bij verschillende signaalwoorden.
In de video hierboven kijken we naar een recent Nederlands examen. De signaalwoorden kwamen in de eerste tekst al aan bod:
“Voor het eerst in de geschiedenis verdwijnt de mogelijkheid om alleen te zijn” (regels 1-3). Waardoor verdwijnt volgens Cal Newport de mogelijkheid om alleen te zijn? Die verdwijnt doordat we:
A. bang zijn om eenzaam te worden zonder sociale media.
B. door onze smartphone altijd in contact blijven met anderen.
C. niet in staat zijn om ons af te zonderen in een wereld vol vermaak.
D. ons uit angst voor eenzaamheid fysiek blijven omringen met anderen.
De titel van deze tekst is: Leve de vleesetende vegetariër – Wantrouw de rechtlijnigen.
Laten we alinea 4 van deze tekst even lezen. En omdat het hier over signaalwoorden gaat, moet je dus goed opletten of je een signaalwoord tegenkomt en wat voor verband het aangeeft:
‘Het komt allemaal doordat we ‘consequent zijn’ hoog waarderen en ‘inconsequentie’ zien als een doodzonde. Kijk maar naar de politiek. Wanneer je als politicus wordt beticht van draaien, raak je beschadigd. Het beroemdste voorbeeld uit de recente Nederlandse geschiedenis is ongetwijfeld dat van Wouter Bos. “U draait en u bent niet eerlijk”, zei Balkenende (CDA) tegen hem tijdens een radiodebat. Vervolgens bleef het CDA Bos als inconsequente draaikont afschilderen, met succes: Bos’ Partij van de Arbeid lag een straatlengte voor in de peilingen, maar uiteindelijk werd het CDA de grootste partij. En er zijn meer politici die proberen zichzelf neer te zetten als de enige consequente te midden van inconsequenten, vaak met succes. Fijn voor hen, maar als samenleving schieten we er weinig mee op. We zouden inconsequentie veel meer moeten waarderen.’
Als eerste zin lezen we: ‘Het komt allemaal doordat we consequent zijn hoog waarderen en inconsequentie zien als een doodzonde.’ Er wordt dus al gezegd: Het komt allemaal doordat. ‘Doordat’ had je kunnen herkennen als een signaalwoord. Een signaalwoord dat aangeeft dat er een verklaring wordt gegeven.
Antwoord A en B kunnen we dus wegstrepen. De alinea geeft allereerst een verklaring, en geen constatering. Bij een constatering had er waarschijnlijk ‘dus’ gestaan. ‘Dus waarderen we consequent zijn hoog en wie inconsequentie als een doodzonde’, bijvoorbeeld.
Het betekent dus dat je op zo’n examen zeer gespitst moet zijn op de signaalwoorden, en hun betekenis. Je weet dat signaalwoorden bijna allemaal in een bijzin, na een komma, staan. Maar, omdat, want, wanneer enzovoort, maar een aantal ook niet. Lees ze vaak over, herken ze!
Bekijk nu de laatste 2 overgebleven antwoorden. Wat is volgens jou het goede antwoord? Conclusie of standpunt? Wat je ziet in deze alinea 4 is dat de schrijver aan het einde zegt: ‘We zouden inconsequentie veel meer moeten waarderen’. En met dat zouden moeten maakt het de zin tot een standpunt.
Welk signaalwoord had jij kunnen gebruiken om een conclusie te trekken? Kijk maar in het onderste rijtje. ‘Dus’ of ‘al met al’ of ‘met andere woorden’. Of Kortom: ‘Kortom, we zien inconsequentie als een doodzonde’. Maar nee, hij schrijft: we zouden moeten…
Een standpunt is een houding die iemand aanneemt ten aanzien van een vraagstuk, een opvatting, om het deftig te zeggen. Hij vindt iets. De schrijver vindt in dit geval dat we de inconsequentie meer moeten waarderen. Het goede antwoord is dus D.
Trouwens, als in de tekst de laatste twee zinnetjes waren weggelaten, had je hem nog als een conclusie kunnen opvatten. En was het juiste antwoord C geweest.
Zoals je zag, helpen de signaalwoorden antwoorden te vinden. De rij signaalwoorden is -net als tekstsoorten en tekstdoelen- een van de weinige onderdelen van het Nederlands examen die je écht kunt leren. Zorg er dus dat je de signaalwoorden kent met de bijbehorende tekstverbanden. Stampen maar!
