Genetische modificatie

Als je havo of vwo doet en biologie in je vakkenpakket hebt, kom je vanzelf het begrip genetische modificatie een keer tegen. Genetische modificatie wordt gebruikt om de eigenschappen van een plant, dier of micro-organisme aan te passen door een stukje DNA van het ene organisme over te brengen naar een ander organisme.

Wat is genetische modificatie?

Genetische modificatie is een moderne techniek waarmee het DNA van een organisme kan worden aangepast. Het is een vorm van biotechnologie die ook wel genetische technologie of gentechnologie wordt genoemd. Bij genetische modificatie worden de gewenste genen uit het DNA van het ene organisme gehaald en aan het andere organisme toegevoegd. Het kan worden toegepast bij dieren, planten en micro-organismen. Er zijn verschillende technieken die gebruikt worden voor genetische modificatie, en die verschillen per organisme.

Genetische modificatie: voorbeelden

Een voorbeeld van een techniek die gebruikt wordt voor genetische modificatie is de recombinant-DNA-techniek. Met de recombinant-DNA-techniek kunnen onder andere eetbare planten rassen resistent gemaakt worden tegen bepaalde ziektes. Het werkt zo: er wordt in een laboratorium een stuk DNA dat zelf gemaakt is of afkomstig is van een ander organisme gecombineerd met bestaand DNA. Zo kunnen bijvoorbeeld genetisch gemodificeerde organismen worden verkregen die gericht bepaalde eigenschappen hebben die ze van nature niet bezitten.

Ook is er gentherapie voor mensen, maar dat wordt nog slechts op kleine schaal toegepast. Een voorbeeld hiervan is CRISPR-CAS. Het gaat hier om een eiwit dat je bij cellen kunt inbrengen, om daar heel precies een stukje DNA weg te knippen of aan te passen. Wetenschappers verwachten en hopen dat deze techniek in de toekomst op grote schaal toegepast kan worden, zodat mensen met erfelijke ziekten geholpen kunnen worden.

Waar wordt genetische modificatie voor gebruikt?

Genetische modificatie kan voor verschillende doelen ingezet worden. Dat verschilt sterk per organisme. Als we het hebben over planten, dan wordt gentechnologie voornamelijk toegepast om rassen resistent te maken tegen ziekten, of om ervoor te zorgen dat ze onder meerdere omstandigheden kunnen overleven.

De recombinant-DNA-techniek die we net besproken hebben, wordt ook veel gebruikt bij micro-organismen. Zo is er bijvoorbeeld al een aantal bacteriën en schimmels ontwikkeld met deze techniek om geneesmiddelen te maken.

Genetische modificatie bij dieren

Bij dieren wordt genetische modificatie ook voor verschillende doeleinden gebruikt. Zo wordt er geëxperimenteerd met gentechnologie om bijvoorbeeld de melk van koeien aan te passen, waardoor het voor medicinale doeleinden gebruikt zou kunnen worden. Ook wordt genetische modificatie toegepast om dieren sneller te laten groeien en/of ervoor te zorgen dat zij minder voedsel nodig hebben. Het voordeel is dat de mens dit dier (bijvoorbeeld een vis) sneller kan 'oogsten' en minder geld kwijt is aan voedingsstoffen. Daarnaast worden dieren soms ook als proefdier gebruikt, om genetische modificatie op te testen.

Meer over genmodificatie

Wil je meer weten over DNA en genetische modificatie? Leer je makkelijker met een visuele uitleg? Bekijk dan onze uitlegvideo DNA en mutaties voor havo of vwo. Het onderwerp wordt ook kort besproken in de video met uitleg over populatie en variatie en in de video over landbouw en milieuproblematiek. Veel succes met leren voor biologie!