5. Beoordelen

Samenvatting voor Nederlands - Beoordelen en toelichten

Feiten en meningen

Een feit is iets wat gewoon zo is. Je kunt het controleren, als je dat wil. Een mening is iets wat iemand vindt: zijn of haar mening. Je kunt er ook anders over denken. Bijvoorbeeld: de uitspraak “wijn bevat alcohol” is een feit. “Wijn is vies” is een mening. 

Soms wordt iets wat niet waar is als een feit gepresenteerd. Als een verkoper tegen je zegt: Goedkoper dan bij ons kun je deze schoenen niet krijgen, dan lijkt dat een feit. Maar misschien is het toch verstandig om nog even in een andere winkel te kijken. 

Feiten en meningen herkennen

Zo herken je feiten en meningen:

- Een feit wordt meegedeeld als iets wat gewoon zo is. Je kunt het controleren. 

- Een mening begint vaak met: ‘ik vind’, ‘volgens mij’ of ‘naar mijn mening’. 

- In een mening staan vaak beoordelingswoorden: mooi, lelijk, goed, slecht, interessant, leuk, saai, etc.

- Bij een mening worden vaak argumenten gegeven. Bij een feit is dat niet nodig. Wel is bij feiten nodig dat de bron (uit welk programma of van welk platform komt het fragment) aangegeven wordt. De bron laat zien of de informatie betrouwbaar is.

Toelichten

Een toelichting geven betekent dat je vertelt waarom je iets vindt, je geeft redenen (argumenten). Een voorbeeld: ‘Ik vind dit fragment saai, (= mening) omdat het te lang duurde en ik wist al waar het over ging.’ (= argument)

Of:

‘Ik heb nieuwe informatie gehoord over het onderwerp en ik wil er nu graag meer over weten, (= argument) dus volgens mij is het fragment interessant.’ (= mening)

Oefenopgave

Laten we even oefenen met de volgende zin: ‘Het fragment is stom want ik kan de presentator niet goed verstaan.’

Dit is een:……

Mening, want er wordt een beoordelingswoord gebruikt (stom) en er is een argument (ik kan de presentator niet goed verstaan).

Bronnen checken

Bij feiten is het belangrijk dat je kijkt naar de bron. Waar komt het fragment vandaan? Is het van YouTube of Wikipedia, dan is het niet helemaal zeker of de informatie helemaal klopt. Iedereen kan zomaar van alles op die internetplatforms plaatsen. Daarom moet je oppassen met ‘feiten’ die je via massamedia (internet, de radio) krijgt. 

Betrouwbare bronnen

Hoe weet je nou of informatie betrouwbaar is? Of de feiten die worden verteld wel juist zijn?  Kijk daarvoor naar de bron van het fragment. Is het een programma of item gemaakt door een landelijke omroep, (NOS, NPO, BNN VARA, etc.) of wordt er informatie besproken uit:

• Wetenschappelijke onderzoeken;
• Onderzoeksrapporten;
• Studieboeken;
• Krantenartikelen;
• Wetenschappelijk tijdschrift;
• Bedrijfsdocumentatie of;
• Jaarverslagen;

Dan kun je ervan uitgaan dat de informatie klopt. Als er geen bronvermelding is, moet je altijd voorzichtig zijn en de informatie checken via betrouwbare bronnen. Op een vraag bij het examen ‘Is deze informatie betrouwbaar?’ kijk je dus naar de bron van het fragment, en naar de inhoud van het fragment zelf (wordt er verteld waar de feiten vandaan komen?).

Als je twijfelt, of je weet zeker dat de bron ontbreekt, antwoord je met: ‘De informatie is niet betrouwbaar, omdat er geen bewijs wordt gegeven.’ Als je weet dat de informatie klopt, antwoord je met: ‘De informatie klopt, want er wordt bewijs voor gegeven.’