2. De rol van de overheid

Samenvatting voor maatschappijkunde - De rol van de overheid

Wat doet de overheid?

De overheid stelt regels op voor zaken die van essentieel belang zijn in onze samenleving en ziet erop toe dat deze regels worden nageleefd. Deze regels hebben betrekking op aspecten die invloed uitoefenen op ons dagelijks leven.

De bestuurslagen

Nederland kent drie bestuursniveaus: nationaal niveau, provinciaal niveau en gemeentelijk niveau. Laten we stap voor stap deze drie lagen van bestuur nader bekijken, te beginnen met: Het bestuur van het land, ook wel het nationaal bestuur genoemd, omvat het verkozen parlement, oftewel de Staten-Generaal. Dit orgaan is belast met het opstellen van wetten en regels. De uitvoering van deze wetten is de verantwoordelijkheid van de regering. Daarnaast spelen ministeries een rol, die verschillende taken vervullen. Het dagelijks bestuur wordt gevormd door het kabinet. Laten we snel een opfrisser doen over het verschil tussen het parlement, de regering en het kabinet.

Parlement

Het parlement fungeert als een speciale groep in ons land, bestaande uit gekozen vertegenwoordigers. Deze vertegenwoordigers houden vergaderingen in zowel de Eerste Kamer als de Tweede Kamer en stellen nieuwe regels vast voor ons land.

Regering

De regering fungeert als het management van ons land, waarbij ze verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse gang van zaken en onder leiding staan van de premier. Het is de taak van de regering om de regels uit te voeren die zijn vastgesteld door het parlement. 

Kabinet

Het kabinet is als een team van belangrijke mensen in de regering. Elk van hen heeft een specifieke taak. Bijvoorbeeld, de minister van Financiën let op het geld, en de minister van Onderwijs zorgt voor scholen. Het kabinet is eigenlijk een deel van de regering. 

Bestuur van de provincie

In de provincie is er een bestuur met verschillende onderdelen. De belangrijkste zijn de Provinciale Staten, het College van Gedeputeerde Staten en de commissaris van de Koning. De Provinciale Staten zijn mensen die door de inwoners van de provincie worden gekozen om hen te vertegenwoordigen. Ze nemen beslissingen en houden toezicht op het bestuur van de provincie. Het College van Gedeputeerde Staten is het dagelijks bestuur van de provincie. Het team bestaat uit gedeputeerden die na verkiezingen worden benoemd door de Provinciale Staten. Ze zorgen voor de uitvoering van het beleid en beheren de zaken van de provincie. De commissaris van de Koning is de voorzitter van zowel het College van Gedeputeerde Staten als de Provinciale Staten. Ze spelen een coördinerende rol en vertegenwoordigen de provincie.

Taken van de provincie

De provincie heeft taken zoals het beheren van het landelijk gebied, zorgen voor een goede bereikbaarheid van de regio, het aanleggen en onderhouden van provinciale wegen en fietspaden, en het creëren van nieuwe natuur en het behouden van bestaande natuur.

Taken parlement

Het parlement maakt de regels, de regering zorgt ervoor dat deze worden toegepast, en het kabinet draagt bij door specifieke taken uit te voeren. Gezamenlijk dragen ze zorg voor het functioneren van ons land.

Bestuur van de gemeente

Het bestuur van de gemeente wordt uitgevoerd door de gemeenteraad. Het dagelijks bestuur wordt gevormd door het college van burgemeester en wethouders, ook wel bekend als het college van B en W. De burgemeester maakt ook deel uit van dit bestuur. Gemeenten dragen de verantwoordelijkheid voor lokale aangelegenheden, zoals het onderhoud van parken en straten. Dit is dus in het kort hoe Nederland georganiseerd is en welke rollen ze spelen op verschillende bestuurslagen. 

Zowel het bestuur van de provincie als de gemeente moeten zich houden aan de wetten en beslissingen van de landelijke overheid. Dit betekent dat ze de regels moeten volgen die door de nationale overheid worden vastgesteld.

Waar zorgt de overheid voor?

1. Het garanderen van openbare orde en veiligheid: De overheid zorgt ervoor dat we veilig kunnen leven en dat de regels worden nageleefd.
2. Zorgen voor verkeer- en waterwegen: Ze zorgt voor het bouwen en onderhouden wegen en waterwegen, zodat we kunnen reizen en goederen kunnen vervoeren.
3. Zorgen voor gezondheidszorg: De overheid zorgt ervoor dat we toegang hebben tot medische zorg als we ziek zijn.
4. Zorgen voor onderwijs: Ze zorgen ervoor dat we kunnen leren en ons ontwikkelen.

Daarnaast is de overheid verantwoordelijk voor een minimumniveau van bestaanszekerheid voor alle burgers, wat we een verzorgingsstaat noemen. In een verzorgingsstaat moet de overheid zorgen voor:

1. Bescherming tegen verlies van inkomen: Dit kan gebeuren als je je baan verliest, ziek wordt of ouder wordt. De overheid heeft sociale zekerheidssystemen om hierbij te helpen.
2. Collectieve welzijnsvoorzieningen: Dit omvat zaken zoals gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting. De overheid zorgt ervoor dat deze voorzieningen beschikbaar zijn voor iedereen.
3. Rechtvaardige inkomensverdeling: De overheid streeft ernaar inkomensongelijkheid te verminderen, zodat iedereen een zo eerlijk mogelijk deel krijgt.
4. Bevordering van voldoende werkgelegenheid: De overheid zet zich in om ervoor te zorgen dat er genoeg banen zijn, zodat mensen werk kunnen vinden.

Dat is in het kort wat de provincie, de gemeente en de landelijke overheid doen voor Nederland.