Hoe schrijf je een betoog?

Op de middelbare school zal het zeker voorkomen dat je een betoog moet schrijven. Ook kun je op het Nederlands examen de opdracht krijgen om een betoog te schrijven. De vraag is dus: hoe schrijf je een betoog? In dit artikel lees je wat een betoog precies is, wat het doel is van een betoog en hoe het wordt opgebouwd.

Wat is een betoog?

Een betoog is een stuk tekst waarin de schrijver zijn/haar mening geeft over een onderwerp. Wanneer je een betoog schrijft, is het doel om de lezer te overtuigen van jouw gelijk. Je neemt dus een bepaald standpunt in en gebruikt feitelijke argumenten om dit standpunt te onderbouwen. Een standpunt is kort gezegd een positie die je inneemt bij een stelling. Een stelling kan bijvoorbeeld zijn: roken rondom ziekenhuizen moet verboden worden. Het is altijd een uitspraak waarover gediscussieerd kan worden en waar dus voor- en tegenstanders van zijn.

Hoe schrijf je een betoog?

Een betoog schrijven begint, zoals je net hebt gelezen, met het kiezen van een stelling en het innemen van een standpunt. Het is leuker en makkelijker om een betoog te schrijven over een onderwerp dat jou interesseert, of waar je al veel over weet. Als je een onderwerp hebt gekozen kun je op zoek gaan naar argumenten die jouw standpunt ondersteunen. Hierbij is het erg belangrijk dat je goed kijkt naar de bron van de informatie. Het is namelijk de bedoeling dat je feitelijke informatie deelt, en dat kan niet als je een onbetrouwbare bron gebruikt.

In jouw zoektocht naar argumenten die je kunt gebruiken, zul je waarschijnlijk ook informatie tegenkomen die juist de andere kant benadrukken. Het is belangrijk om deze tegenargumenten te kennen, omdat je deze met jouw argumenten weer kunt ontkrachten. Dat maakt jouw betoog sterker.

Opbouw betoog

Een betoog wordt altijd op dezelfde manier opgebouwd. Zo begin je met een inleiding, waarna de kern volgt. Het betoog eindigt met het slot. Het is belangrijk om een bepaalde structuur aan te houden, zodat je de informatie op een logische manier neerzet. Hieronder lees je welke onderdelen je in de inleiding, kern en het slot zet.

Inleiding betoog

In de inleiding - de eerste alinea - probeer je de aandacht van de lezer te trekken. Het is de bedoeling dat je het onderwerp introduceert. Op wat voor manier je dat doet, kun je zelf bepalen. Je kunt bijvoorbeeld verwijzen naar een actuele gebeurtenis of over een persoonlijke ervaring met het onderwerp vertellen. Je maakt ook duidelijk wat jouw standpunt is, maar je vertelt nog niet wat jouw argumenten daarvoor zijn.

Kern van een betoog

In de kern onderbouw je jouw standpunt met argumenten. Je kunt één alinea per argument schrijven. Op die manier zorg je ervoor dat jouw tekst overzichtelijk blijft. Als jouw standpunt is dat roken rondom ziekenhuizen verboden moet worden, kun je bijvoorbeeld als argument geven dat roken aantoonbaar slecht is voor de gezondheid en dat het niet goed is om dit rondom zieke mensen toe te staan. Na het noemen van jouw argument geef je een toelichting: waaruit blijkt bijvoorbeeld dat roken slecht is voor de gezondheid? Dit kun je aantonen door betrouwbare bronnen te gebruiken. Daarmee maak je jouw argumenten sterker. Let er wel op dat je de bron op de juiste manier citeert!

Dit doe je voor alle argumenten die je hebt verzameld. Vervolgens kun je een tegenargument naar voren brengen, die je daarna ontkracht. Als we weer het voorbeeld van het roken rondom ziekenhuizen gebruiken, zou een tegenargument kunnen zijn dat iedereen zelf moet kunnen bepalen of en waar zij roken. Je kunt dit als volgt ontkrachten: "Je zou kunnen zeggen dat iedereen zelf moet kunnen bepalen of en waar zij roken. Het probleem hiervan is dat, wanneer mensen roken, er altijd anderen zijn die onbewust meeroken. Dit kunnen mensen zijn met een slechte gezondheid. Ook geeft het een slecht voorbeeld voor mensen die, in verband met hun gezondheid, proberen te stoppen met roken."

Het slot van een betoog

In het slot van jouw betoog herhaal je in het kort jouw standpunt en de argumenten die je daarvoor hebt. Let er op dat je nooit nieuwe informatie toevoegt in het slot! Probeer zo overtuigend mogelijk te zijn. Schrijf bijvoorbeeld: ".. en daarom moet roken rondom ziekenhuizen verboden worden." in plaats van: ".. en ik vind daarom dat roken rondom ziekenhuizen niet kan." Je eindigt het betoog met een zogenaamde uitsmijter: een pakkende en krachtige slotzin. Daarna ben je klaar! Lees je tekst altijd wel nog even opnieuw door.

Tips voor het schrijven van een betoog

Je weet nu hoe een betoog opgebouwd moet worden. Tot slot geven we je nog een aantal algemene tips.

• Gebruik signaalwoorden. Signaalwoorden zijn woorden die een verband aangeven. Jouw tekst zal veel beter leesbaar zijn als je gebruik maakt van deze woorden. Voorbeelden hiervan zijn: bovendien (geeft een opsomming aan), hierdoor (geeft een oorzaak-gevolg aan), kortom (geeft een conclusie aan) en hoewel (geeft een tegenstelling aan).

• Probeer concreet en beeldend te schrijven. Dit doe je door voorbeelden te geven en niet teveel uit te wijden over onbelangrijke informatie. Schrijf alleen op wat er echt toe doet.

• Houd het doel van jouw tekst in je achterhoofd. Waarvan wil je de lezer overtuigen? Dragen al jouw argumenten daar aan bij? Door dit steeds even te checken, weet je zeker dat het goed gaat.

• Toon aan wat jouw band met het onderwerp is. Dit kan niet altijd, maar als jij een hele duidelijke reden hebt voor het schrijven van het betoog, is het slim om dit te vermelden.